Uzay yolculuğunda ilk önemli adım: Cumhurbaşkanı Cevdet Sunay NASA’da

Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın “2023’te Ay’a gidiyoruz” açıklaması geçtiğimiz günlerde en çok konuşulan konularından biri oldu. Anadolu Ajansı’nın konuyla ilgili geçtiği detaylı haberde, Erdoğan’ın tanıttığı Türkiye’nin Milli Uzay Programı’nın Rus ve ABD basınında da büyük yankı uyardığı belirtiliyordu. Haberin Amerika’da gerçekten yankı uyandırmadığını tespit etmek için basit bir Google araması yeterli fakat konumuz bu değil. Konumuz Türkiye’nin uzay yolculuğunda attığı ilk ciddi adım.

Cumhurbaşkanı Cevdet Sunay, Başbakan Süleyman Demirel ve CHP Genel Başkanı İsmet İnönü ile Çankaya Köşkü’nde toplantıda.

Türkiye’nin uzaya yolculuk merakı aslında yeni bir heves değil. Bundan tam 54 yıl önce Türkiye Cumhuriyeti’nin 5. Cumhurbaşkanı Cevdet Sunay bugün 12. Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın Ankara’da şaşalı grafikler eşliğinde yaptığı gösteriden daha elle tutulur bir çalışma yaparak Amerikan Uzay ve Havacılık Dairesi’ni (NASA) ziyaret etmişti.

Erdoğan’ın, “İnşallah Ay’a gidiyoruz. Eminim ki birçok kişi bu hayali kurarak büyümüştür. Hatta belki bayanlardan bile ben adayım diyenler vardır” açıklamasının bir benzerini Cumhurbaşkanı Sunay yaptı mı bilinmez ama uzay programının temelleri daha sağlam atmak için NASA’ya kadar gittiğini biliyoruz.

SOKAKLARDA CEVDET SUNAY’I SELAMLAYAN AMERİKALILAR

Bugünlerde Ankara kulislerinde ABD’nin yeni başkanının Ankara’yı ne zaman arayacağına dair tahminler yürütülürken Cevdet Sunay 1967’de Amerika’ya eşine az rastlanır bir ziyaret gerçekleştirmişti. Bu öyle bir ziyaret ki sokaklar ellerinde Türk bayrakları ile Sunay’ı selamlayan Amerikalılar ile dolup taşıyordu. Askeri geçit törenleriyle karşılanan Sunay’a, ABD Başkanı Lyndon Johnson kendi uçağını vererek 10 gün boyunca Amerika’yı bir uçtan bir uca dolaşmasını sağlamıştı.

İşte böyle bir ortamda NASA’yı ziyaret eden Sunay, Florida’daki John F. Kennedy Space Center’da incelemelerde bulunuyor. Sunay’ın bu seyahatine dair Associated Press (AP) tarafından kısa bir süre önce yayınlanan görüntülerden görülebiliyor.

Haberde paylaşılan fotoğraflar, Cumhurbaşkanı Sunay’ın turistik bir geziden daha çok ciddi bir girişimin temellerinin o yıllarda atmak için çabasını gösteriyor. 1967 yılının koşullarını dikkate alırsak Cumhurbaşkanı Sunay’ın basit bir Washington ziyareti yapmak yerine elden geldiğince heyetiyle ABD’nin uzay yolcuğu için neler yaptığını ve ‘bundan nasıl bir fayda sağlarız’a odaklandığı anlaşılıyor.

SUNAY UZAY ÇALIŞMALARINI YERİNDE İNCELEDİ

Sunay’ın ziyaret ettiği John F. Kennedy Space Center, 1968 yılından itibaren NASA’nın tüm insanlı uzay uçuşları için kullanılan bir merkez. Yayınladığımız fotoğraflardan birinde Sunay’ın ay programının temeli oluşturan Apollo Saturn V programı ile alakalı detaylı bilgi aldığı görülüyor. Saturn V, 1967 ve 1973 yılları arasında NASA tarafından kullanılan, Amerikan en büyük fırlatma aracı olarak biliniyor. Ay’ın keşfi için Apollo programını geliştirilen bu devasa araç daha sonra ilk Amerikan uzay istasyonu olan Skylab’ı kurmak için de kullanıldı.

Cevdet Sunay’ın NASA ziyaretinden iki yıl sonra Amerika Birleşik Devletleri, Sovyetler Birliği’nin gerisine düştüğü uzay yarışında sıradışı bir operasyonla öne geçti. 20 Temmuz 1969’da Apollo 11’den hoplaya zıplaya inen astronot Neil Armstrong, Ay’a adım atarak, “Bir insan için küçük fakat insanlık için büyük bir adım” dedi.

Amerikalı astronotların uzay yolculuğunun ardından 1969 yılında yaptıklarını dünya turunda Ankara’ya uğrayıp Cevdet Sunay’la bir araya gelmeleri başka bir yazının konusu olabilir fakat Cumhurbaşkanı Sunay’ın aynı yıl içinde uzay yolculuğu konusunda kısmen Amerika’dan çok daha büyük bir tecrübeye sahip Sovyetler Birliği’ni de ziyaret ettiğini belirtmek gerekiyor. Bu arada fotoğrafların birinde Cumhurbaşkanı Sunay’a hediye edilen roket maketinin akıbeti de hâlâ aklımı kurcalıyor. Malum devlet başkanlarına verilen hediyeler istisnasız kayıt altına alınıyor.