Türkiye’nin Doğu Akdeniz ve Karadeniz’de yürüttüğü sondaj ve sismik arama çalışmaları son iki yılda gözle görülür bir hareketlilik kazandı. Peki, Türkiye’nin kaç sondaj ve sismik gemisi var?
Oruç Reis, Doğu Akdeniz ve Ege'de sismik araştırmalar yapıyor
Türkiye, bir yandan Doğu Akdeniz’de diğer yandan Karadeniz’de son birkaç yıldır artan bir hevesle sondaj ve sismik aramalar yapıyor. 21 Ağustos 2020 tarihinde Karadeniz’de 320 milyar metreküplük doğalgaz rezervinin bulunduğunun açıklanmasıyla bu çalışmalar daha da merak uyandırdı. Karadeniz’deki keşfi Fatih sondaj gemisinin yapması bu alanda çalışma yapan sondaj ve sismik araştırma gemilerinin hangileri olduğu da merak konusu oldu. “Acaba Türkiye’nin kaç sondaj ve sismik arama gemisi var, bunlar ne kadar yerli ve milli?” sorusu, bu alandaki ‘müjdeler’ ve tartışmalar devam ettikçe gündeme geliyor. İşte Türkiye’nin sondaj ve sismik araştırma gemileri…
TÜRKİYE’NİN 3 SONDAJ 2 DE SİSMİK ARAŞTIRMA GEMİSİ VAR
Türkiye’nin denizlerde sondaj ve araştırma yapan toplamda 5 gemisi var. Fatih, Yavuz ve Kanuni gemileri sondaj yaparken, Barbaros Hayrettin Paşa ve Oruç Reis gemileri ise sismik araştırmalar için denizlerde faaliyet gösteriyor. Türkiye Petrolleri Anonim Ortalığı’nın (TPAO) verdiği bilgilere göre; envanterdeki sondaj gemileri son iki yılda Alanya-1, Finike-1, Karpaz-1, Güzelyurt-1 ve Magosa-1 derin deniz kuyularının yanı sıra Kuzey Erdemli-1, Kuzupınarı-1 ve Gümüşyaka-1’da çalışmalar yaptı. TPAO, ayrıca 2020 yılı için 5 derin deniz kuyusunun kazılmasının planlandığını kaydediyor.
HANGİ GEMİ NERDEN ALINDI, YERLİ VE MİLLİ Mİ?
Türkiye’nin sondaj gemisi Fatih, 2017 yılında TPAO envanterine girdi. 2011 yılında Güney Kore’de inşa edilen gemi 229 metre uzunluğunda. Denizlerde 12 bin 120 metre derinlikte sondaj yapabilme özelliğine sahip olan Fatih, Karadeniz’deki yeni doğalgaz keşfini de gerçekleştirerek en büyük keşfini gerçekleştirdi. 20 Temmuz 2020’den bu yana Zonguldak’ın 170 kilometre açıklarında Tuna-1 araştırma kuyusunda çalışmalarını yürüten gemi, ilk kez 29 Ekim 2018’de Alanya-1 derin deniz kuyusunda sondaja başlamıştı.
Akdeniz Kalkanı Harekâtı’nda görevli TCG ORUÇREİS Fırkateyni ile İtalyan ITS ALPINO Fırkateyni’nin Doğu Akdeniz’de icra ettiği deniz eğitimlerinden görüntüler…#MSB #TSK pic.twitter.com/2OTub3hWqF
— T.C. Millî Savunma Bakanlığı (@tcsavunma) June 29, 2020
Yavuz sondaj gemisi ise TPAO tarafından 262,5 milyon dolar karşılığında Ekim 2018’de satın alındı. Gemi, İspanya’nın Algeciras Limanı’ndan kalkıp 22 Şubat 2019’da Marmara Denizi’ne ulaştı. Yenileme ve bakım çalışmalarının tamamlanmasının ardından Yavuz sondaj gemisi Doğu Akdeniz’deki görevine 20 Haziran 2019’da çıktı.
KANUNU 2021 BAŞINDA SONDAJA BAŞLAYACAK
Üçüncü sondaj gemisi Kanuni de Fatih gibi Güney Kore’de tamamlandı. 2012’de inşa edilen gemi, açık artırmayla 2020’de TPAO tarafından 37.5 milyon dolar karşılığında satın alındı. Gemi, 11 bin 400 metre derinliğe, 3 bin metre sondaj açabilme kapasitesine sahip. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Yavuz’un Karadeniz’de keşfettiği doğalgazla ilgili 21 Ağustos’taki konuşmasında, “Şu anda bakımda olan Kanuni’nin de yıl sonunda devreye girmesiyle Akdeniz’deki faaliyetlerimize hız vereceğiz” demişti. Kanuni’nin 2021 başında çalışmalara başlaması bekleniyor.
Barbaros Hayrettin Paşa sismik araştırma gemisi, 2011 yılında Dubai’de inşa edildi. Sismografik araştırmalar ve özellikle petrol ve gaz araştırmalarında kullanılmak üzere 2013 yılında 130 milyon dolara satın alındı. Gemi araştırmalarına Karadeniz’de başladı, 2017’de Doğu Akdeniz’de devam etti. Gemi, Kuzey Kıbrıs yönetiminin TPAO’ya ruhsatlandırdığı Gazimağusa ile Lübnan arasındaki sularda 18 Eylül’e kadar petrol ve doğalgaz arama görevinde bulundu.
EN YERLİSİ İSTANBUL’DA İNŞA EDİLEN ORUÇ REİS
Kamuoyunun adını medyada en sık duyduğu araştırma gemisi ise Oruç Reis. Yerli ve milli denebilecek tek gemi de yine Oruç Reis. Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü’nün (MTA) sahibi olduğu geminin yapımına 2012’de İstanbul’da başlandı, 2015’te tamamlandı. Geminin yüzde 90 yerli tasarım, işçilik ve entegrasyona sahip olduğu belirtiliyor.
Sismik Araştırma Gemisi Oruç Reis
Oruç Reis, kıta sahanlığı ve doğal kaynak aramaları başta olmak üzere her türlü jeolojik, jeofizik, hidrografik ve olinografik araştırmaları gerçekleştirebiliyor. Gemi, 8 bin metre derinliğe kadar üç boyutlu, 15 bin metre derinliğe kadar iki boyutlu sismik operasyonları yürütebiliyor. Oruç Reis, Türkiye’nin Yunanistan’a karşı ilan ettiği NAVTEX’lerle (denizcilere duyuru) kamuoyunda bilinen bir gemi. Son olarak bakım ve onarım için denizden çekilen Oruç Reis’in yakın zamanda yeniden faaliyetlerine başlaması bekleniyor.
ERDOĞAN, ‘KENDİ EKİBİMİZ VE KENDİ PERSONELİMİZLE FAALİYET YÜRÜTÜLÜYOR’ DEMİŞTİ
21 Ağustos 2020’de Karadeniz’deki doğalgaz keşfini ‘Müjdeleyen’ Cumhurbaşkanı Erdoğan, sondaj gemilerinin ‘yerli ve milli imkânlarla hareket edilmesi’ sayesinde başarıya ulaştığını savundu. Erdoğan, “Ardı ardına 3 sondaj gemisini, ülkemiz derin deniz arama filosuna kattık. Bugünkü sevinci bize yaşatan Fatih’in yanında, Yavuz ve Kanuni sondaj gemilerimizle bu alanda dünyanın en önde gelen ülkeleri arasına dahil olduk. Ayrıca Barbaros Hayrettin Paşa ve Oruç Reis sismik araştırma gemilerimizle bu filoyu güçlendirdik. Mülkiyetleri ülkemize ait olan 3 sondaj ve 2 sismik araştırma gemimiz tamamen kendi ekipmanlarımız ve kendi personelimiz ile çalışmalarını yürütüyor. Dünya fiyatlarının hayli altında maliyetle ülkemize kazandırdığımız gemilerimizle yaptığımız sondajların birim maliyeti de oldukça düşüktür. Sondaj ve sismik araştırma çalışmalarımızda en küçük bir dışa bağımlılığımız söz konusu değildir” ifadelerini kullanmıştı.
ENERJİ UZMANI PAMİR’DEN ‘SCHLUMBERGER’ İDDİASI
26 yıl TPAO’da çalışan Petrol Mühendisleri Odası Enerji Politikaları Grubu Başkanı Necdet Pamir ise daha farklı bir iddiayı gündeme getirerek, şu ifadeleri kullanmıştı: “Türkiye Petrolleri’nde (TP) senelerce çalışmış yer bilimciler var, hepsinin kemikleri sızlar. Siz kalkıp mevcut Türkiye Petrolleri’nin mevcut genel müdüründen brifing alıp ‘bütün kilit kadrolar yerlidir’ dediğiniz zaman bu doğru olmuyor. Onun dediğinin geçerli olduğunu kesinlikle kabul etmiyoruz. Yüzlerce insan gitti senelerdir, emekli edildi. Ben Türkiye Petrolleri’nde 26 sene emek verdim. Bütün kaliteli personel, yüzde 95’i emekli edildi. Türkiye Petrolleri 1954’te kuruldu, var olan personeli emekli ediyorsanız bu bir kusurdur, özelleştirmeye hazırlıyorsanız bu bir kusurdur.”
Doğu Akdeniz’deki deniz yetki alanlarımızda bilimsel araştırma faaliyetlerine devam etmekte olan Barbaros Hayreddin Paşa Sismik Araştırma Gemimize Deniz Kuvvetlerimiz tarafından sağlanan refakat görevi kapsamında halen TCG BARBAROS fırkateyni de bölgede bulunmaktadır.#MSB #TSK pic.twitter.com/mziXWBkJB0
— T.C. Millî Savunma Bakanlığı (@tcsavunma) January 15, 2019
Sondaj kuyularının kapatılmasının milli bir politika olmadığını belirten Pamir şöyle devam etti: “Sondaj kuyuları niye kapatılır, hangi amaçla kapatılır? Bu mu milli? 6326 sayılı Petrol Kanunu’na bakın tüm yetkiler devlet adına Türkiye Petrolleri’nindir. Bu madde niye kaldırılmıştır? Bu mu milli? Milli denildiğinde altını doldurmak gerekiyor. Sondajı gemideki hizmet personeli, Schlumberger’in altyapısı yaptı. Schlumberger şirketi ve onun alt kuruluşu yapıyor bu işi. Hem Fatih hem Yavuz hem de Barbaros’ta dışardan alınıyor. Milli olmaktan bahsediyorsun.”
SCHLUMBERGER, FATİH SONDAJ GEMİSİNE TEKNİK DESTEK VERDİ
ABD, Teksas merkezli Schlumberger şirketi ile TPAO arasında 2018 yılının Ekim ayında Doğu Akdeniz’deki sondaj çalışmaları için bir sözleşme imzalandı. 15 milyon dolar tutarındaki sözleşme karşılığı Schlumberger Fatih’e teknik destek sağladı ve sondaj çalışmalarında hizmet verdi. Schlumberger’in benzer şekilde Yavuz ve Barbaros’a da dışarıdan teknik destek verdiği biliniyor.
