Taliban yeniden iktidara geleli on gün geçti. Kamu hizmetleri hâlâ büyük ölçüde yürütülmeye başlanmış değil. Kabil sakinleri, daha önce Amerikan yardımı ile ayakta duran, şimdi aniden serbest düşüşe geçen bir ekonomide günlük yaşamlarını sürdürmek için mücadele ediyor.
ABD askeri birlikleri Kabil havalimanından tahliye operasyonlarını sürdürürken, Taliban başkentin mahallelerinde kontrolünü arttırmaya devam ediyor. Nispeten sükunetin hüküm sürdüğü Kabil’de bazı sakinler evlerinden çıkmamayı tercih ederken, pek çoğu da yeni idareciler altında hayatın nasıl olabileceğini görmek için temkinli bir şekilde dışarı çıkmaya başladı.
Amerikan New York Times gazetesi muhabirinin Taliban idaresi altındaki Kabil’e ilişkin izlenimlerini içeren haberde özetle şu bilgiler verildi:
“Bankalar kapalı ve gıda fiyatları yükselse bile nakit giderek azalıyor. Benzin bulmak giderek zorlaşıyor. Taliban’dan korktuklarını söyleyen sakinler bile, sokaklarda sağlanan göreceli düzen ve sükunetten etkilendiklerini ifade ediyorlar. Başkentte daha önce günlük yaşamın bir parçası haline gelen yıllarca artan suç ve şiddetle kıyaslandığında keskin bir tezat hali sözkonusu.
Bir sakin, kendi yaşadığı mahallede sokakların ıssız olduğunu ve insanların “korkmuş halde” evlerinden çıkmadığını söyledi. Bir devlet memuru ise, Taliban savaşçılarının çok sayıda olduğu merkezi bölgelerde kadınların fazla dışarı çıkmadığını, dışarı çıkmaya cesaret edenlerin ise yüzlerini kapatan burkalar giydiğini söyledi.
Bununla birlikte şehrin diğer bölgelerinde kadınların “normal kıyafetleriyle” dışarı çıktıkları halde bir müdahaleye maruz kalmadıkları da belirtiliyor.
Önceki Afgan hükümetinin yolsuzluklarından bezmiş halk içinde Taliban’ın gelişini olumlu karşılayan azımsanmayacak sayıda insan var.
Kabil’in batı ucundaki Şirket mahallesinde, benzin bulmak zorlaşıyor olsa da, karayolu trafiği ve iş neredeyse normale döndü.
Kamyon ve otobüs şoförleri, Taliban’ın ülke üzerindeki kontrolünü pekiştirdiği için Afganistan’ın karayollarının daha güvenli hale geldiğini söyledi. Sürücüler, daha önce güvenlik güçlerinin ve milislerin zorla rüşvet aldığı düzinelerce kontrol noktasının kaldırılmasına, bunun yerine Taliban’a tek bir geçiş ücreti ödemesi yapılmasına övgüde bulunuyorlar.
Herat-Kabil arası yolcu otobüsü kullanan Vardak Eyaleti sakini 34 yaşındaki Ruhullah, “İslam Emirliği’nden memnunuz. Taliban’ın gelişiyle sorunlarımız çözüldü. Artık polis tacizi ve rüşvet yok.” dedi.
Bazı kamu kurumlarının memurların Taliban’ın intikamından korktukları için işe gitmemeleri nedeniyle günlerdir işlerlik kazanmadığı kaydediliyor. Taliban devlet dairelerinde personel değişiklikleri yapıyor.
Kabil sakinleri, bankaların kapatılmasına ek olarak, gayri resmi para transferi işletmeleri olan “havalelerin” de yapılamadığını söyledi. Yerel para birimi afgani her gün düşmeye devam ediyor. İnsanlar banka hesaplarına erişemedikleri için nakitleri tükendi, kimse nakit olmadığı için borç da bulamıyorlar.
Enflasyon insanların günlük hayatlarını daha da karmaşık hale getirdi. Beş litre yemeklik yağın fiyatı iki buçuk kat arttı. Gıda fiyatlarında artış oldu. Öte yandan yerel olarak üretilen bazı meyve ve sebzelerin sınırların kapalı olması ve tüccarların bunları ihraç edememesi nedeniyle eskisinden daha ucuz hale gelmesi de sözkonusu. Örneğin elmanın fiyatı beş kat ucuzladı.
Bu haberler de ilginizi çekebilir:
Para kıtlığı işsizliğın şehirde gözle görülür bir şekilde artmasına yol açtı. Bir memur olan Sayed, “Yüzlerce işçi her gün sokaklarda yürüyor ve onları alacak bir işveren yok. Kabil derin bir yoksulluk kriziyle karşı karşıya.” dedi.
