Küllerinden doğan şehirler

Rusya’nın Ukrayna’yı işgaliyle bu ülkeye ait birçok şehrin yerle bir edilmiş görüntüleri dünyayı şaşkına çevirdi. Avrupa’nın ortasında, 21. yüzyılda tankların, savaş uçaklarının, helikopterlerin ve füzelerin yerle bir ettiği beton binalar, havaya uçurulan köprüler ve tüm bunların arasında ölmemek için sığınaklara yerleşen insanlar… Yıkılmış şehirlerin nasıl onarılacağı, ülkenin yeniden nasıl imar edileceği şimdiden konuşulurken savaşın şehirler üzerindeki yıkıcı etkisi de bir kez daha gündeme geldi.

Savaş, ilk toplumlardan beri insanları, kültürleri ve doğayı etkiliyor. Tarihte birçok savaş, arkasında gözyaşı ve yıkım bıraktı. Savaşın sosyal ve kültürel etkileri olduğu gibi yerleşim yerlerinde de fiziksel hasarları oldu. Kimi şehirler yağmalandı, yakıldı, tanklar ile dümdüz edildi; kimileri ise atom bombalarıyla saniyeler içerisinde yok edildi.

Yıkılan şehirlerin bazıları savaştan sonra kendini hızlıca toplayabildi ama bazıları ise günümüze kadar harabe olarak kalmakta. İşte savaş sebebiyle yıkılıp baştan yapılan bazı şehirler ve onların hikayeleri…

SAVAŞIN KAÇINILMAZ SONUCU: MİMARİ YIKIM

The Guardian’ın aktardığına göre, mimari yıkım, adeta savaşların doğal bir sonucu oldu. Modern savaşlar, şehir merkezlerine ciddi hasar verdi. Bunun en yakın örneği ise Rusya’nın Ukrayna’yı işgal ederken şehirleri de yerle bir etmesi. Sivil yerleşimlere atılan Rus bombaları binaları yok ediyor.

Suriye’deki antik Palmira kenti IŞİD saldırılarında büyük zarar gördü.

Öncesinde ise IŞİD özellikle Suriye’de tarihi şehirleri, kültürel eserleri yok etti. İkinci Dünya Savaşında ise dünyanın her yerinden şehirler yok edildi. Londra’da bombalama sonucu yaklaşık 17 bin 500 sivil öldü, Almanya’da ise Hamburg’un bombalanması sırasında sadece bir hafta içinde 42 bin 600 sivil öldü. Atom bombası atılan Japon şehri Hiroşima’da 70 bin kişi öldü, şehrin yüzde 70’i yerle bir oldu. Aynı kaderi paylaşan Nagasaki’nin kuzeyi dümdüz oldu ve 35 bin kişi öldü.

II. Dünya Savaşı’nda Japonya’nın nükleer silahlarla yok edilen iki şehrinden biri Hiroşima.

ŞEHİRLER HIZLICA TOPARLANDI

Binlerce insanın katline ve yıkılan binalara rağmen İkinci Dünya Savaşı’nın sonunda Avrupa şehirleri hızlıca toparlandı. Çünkü birçoğunun tarihten tecrübesi vardı. En şaşırtıcı toparlanma ise Japon şehirlerinde gerçekleşti. Atom bombası ile dümdüz olan Hiroşima ve Nagazaki’de bir hafta içerisinde su ve elektrik sorunu tamamiyle çözüldü. Hatta bomba atılmasının ertesi günü Hiroşima’nın çoğu yerine elektrik ulaşıyordu ve demiryolları yeniden çalışmaya başlamıştı.

Londra

İNGİLTERE–LONDRA

Modern dünyanın en popüler şehirlerinden Londra, İkinci Dünya Savaşı’ndan en çok etkilenen şehirler arasındaydı. Savaşta Nazi Hava Kuvvetleri Luftwaffe, Londra’ya 57 gece boyunca bomba yağdırdı. Bir milyonu aşkın ev ve rıhtımın çoğu yok oldu. Şehir 1945’te yeniden inşa edilmeye başlandı. Günümüzde ise Londra’nın birçok yerinde savaşa dair anıtlar sergilenmekte.

COVENTRY ve HULL

İngiltere’nin diğer şehirlerinde hasar daha da fazla. Mesela Coventry’nin tüm şehir merkezi bir gecede yerle bir oldu. Hull şehrindeki binaların yüzde 95’i yıkıldı veya ağır hasar gördü. Bütün bunlara rağmen İngiltere’deki yıkımın zararı, Avrupa’da ve Asya’daki ülkelere yaklaşamadı bile.

JAPONYA–HİROŞİMA

Hiroşima’da 6 Ağustos 1945’te 15 kiloton TNT etkisindeki atom bombası sonrası binaların üçte ikisi yok oldu. 70 bin insan Amerika Birleşik Devletleri’nin (ABD) attığı bir bombayla saniyeler içerisinde öldü. Radyasyon sebebiyle yıl sonuna kadar ölümler 90 bin ile 140 bin arasını buldu.

NAGAZAKİ VE TOKYO

Nagazaki’ye ise 9 Ağustos 1945’te Hiroşima’dan daha büyük bir bomba atıldı. Nagazaki’nin yüzde 40’ı 21 kiloton TNT etkisindeki atom bombası ile yok oldu. Nagazaki’deki yıkımın daha az olmasının sebebi ise engebeli coğrafyası oldu.

Japonya başkenti Tokyo’da bombalanma sonucu 286 bin 358 (şehrin yaklaşık yüzde 26’sı) bina yıkıldı.

02 Mayıs 1945, Berlin.

ALMANYA-BERLİN

İkinci Dünya Savaşı’nda Hitler’in ordusunu komuta ettiği merkez üssü Berlin’di. Şehir savaş sonunda büyük çaplı bir yıkıma maruz kaldı. Savaşta başkent Berlin’e beş yılda toplam 67 bin 607 ton TNT gücünde bomba atıldı. Berlin şehir merkezinin yüzde 80’i yok edildi. Daha sonrasında şehir içerisindeki sokak arası çatışmaları ciddi iç yıkıma sebep oldu.

Dresden

DRESDEN

Berlin mimarisi bakımından taş ve tuğladan inşa edilmiş bir şehirdi. Bu yüzden şehirlere asıl hasarı veren, yangın çıkarması için atılan bombalar Berlin’de etkili olamadı. Mesela Amerikan ve İngiliz Hava Kuvvetleri’nin bombalayıp yok ettiği Dresden şehri bu tür bombalara maruz kaldı. Yüksek ahşap binalardan oluşan şehir 13 Şubat 1944 gecesi bombalandı. En az 35 bin insan hayatını kaybetti. Sonuç olarak şehrin yarısından çoğu kül oldu.

İlk gece şehrin çoğunluğu yok olmadı fakat en son atılan fosfor bombası asıl kıyımı gerçekleştirdi. Bomba sonucu büyük bir yangın çıktı ve şehri kül etti. Şehirde hayatını kaybedenlerin çoğu yanarak değil, ani ısınan havanın bölgedeki oksijeni emmesi nedeniyle boğularak öldü.

JÜLICH

İkinci Dünya Savaşı’nın oran olarak en çok zarar gören şehri ise Jülich oldu. 16 Kasım 1944’te Jülich şehrinin tam yüzde 97’si yok edildi. Halk şehirden çekildi. Şehrin hava fotoğraflarında aynı Hiroşima’dakilere benzer bir manzara gözükmekte. Şehrin yeniden inşasına 1949’da başlandı. Günümüzde ise savaştan neredeyse hiçbir iz kalmadı, şehir tamamen yenilendi.

ABD–ATLANTA

Amerikan İç Savaşı, Amerika kıtasında birçok sivil katliama sebep oldu. Savaşta birçok köy ve şehir yok edildi. Aralarındaki en büyük tahribat ise Atlanta şehrinde oldu. İç savaşta önemli bir demiryolu ve ticaret şehri olan Atlanta 1865’te General Sherman ve birlikleri tarafından yakıldı. Atlanta’nın yeniden inşası ise yedi yıl sürdü.

II. Dünya Savaşı sonrası Polonya’nın başkenti Warşova.

POLONYA–VARŞOVA

İkinci Dünya Savaşı’nda Varşova, Adolf Hitler’in şahsi isteği üzerine yerle bir edildi. Naziler şehri yıkmak için özel birlik gönderildi. Şehrin yüzde 85’i yıkıldı. Fakat Polonya, savaştan sonra eski şehir planlarına sadık kalarak şehri “aynen” yeniden inşa etti. Şehrin yenilenmesi yaklaşık 30 sene sürdü.

RUSYA – ST. PETERSBURG

Rusya’nın St. Pettersburg şehri de İkinci Dünya Savaşı’nda yerle bir edilen şehirlerden biriydi. O dönemde adı “Leningrad” olan şehir, Nazi Almanyası tarafından 8 Eylül 1941 den 27 Ocak 1944 yılı süresinde toplam 29 ay sarıldı ve kuşatıldı. Bu süre içerisinde şehir aralıksız olarak top ateşine tabi tutuldu. Aylar süren kuşatmaya direnen şehir, savaş son erdiğinde adeta harabeye dönmüştü. Şehirde 800 bini sivil olmak üzere 1 milyonu aşkın insanın öldüğü tahmin ediliyor. Savaş, kenti büyük hasara uğratınca Leningrad ve onun varoşları, takip eden on yıllık sürede eski kroki üzerinde yeniden inşa edildi.