Konya’nın baraj altında kalacak olan köyü Dedemli’nin Meram’da yeniden yapılandırılma projesi tartışma yarattı. Meydanıyla, camisiyle, ağaçlarıyla ‘gerçek’ bir köy olan Dedemli, yeni halinde 'yapay' ve beton ağırlıklı bir köye dönüştü.
Konya Büyükşehir Belediyesi’nin Bozkır Barajı’nın açılması nedeniyle sular altında kalacak Dedemli köyünün meram’da TOKİ tarafından yeniden yaptırılan projesi görenleri hayrete düşürdü. Yeni yerleşke, eski köy hüviyetinden oldukça uzak beton ağırlıklı olarak tasarlandı. Projeye, mimarlardan, şehir plancılarından tepki yağdı.
Kocaeli Üniversitesi Mimarlık Fakültesi öğrencisi Hatice Usta’nın sosyal medyada gündeme getirdiği “köy” projesi büyük yankı uyandırdı. Köyün eski yerleşimi ile yeni yerleşimini fotoğraflarla karşılaştıran Usta, “Baraj yapılanmasından önceki yerleşimi böyle olan bir köy için düşünülen projenin, yerel mimari anlayışından tek alabildiği şeyin cumba olması kesinlikle içler acısı. Dedemli halkının, ikindi camiinden sonra yeşilin içindeki köy meydanında çayını içemediği, uzun yollar aşıp köye gelen gurbetçinin dedeli meydanı yerine evlerin arka arkaya dizelendiği bu ‘simülatör’ sokağı gördüğü bir ‘köy’ projesi” ifadelerini kullandı.
Konya’nın baraj altında kalacak olan köyü Dedemli’nin, Meram’da yeniden yapılandırılma projesini görüyorsunuz. Evet bu baktığınız bir köy projesi. #dedemli +++ pic.twitter.com/d6s9Kc02RY
— gezemeyenti (@haticeustas) January 24, 2021
“KİMLER KAZANIYOR? KİM KAZANDIRIYOR?”
“Bu ülkede her yıl on binlerce mimar, iç mimar ve şehir bölge planlamacı mezun olurken; yıl 2021 olmuş ve kırsala yönelim artmışken, neden böyle bir zaruriyeti fırsat sayıp Türkiye için örnek olabilecek projeler oluşturulmuyor?” diye soran Usta, “Neden aksine bu şekilde hoyratça ve insanlığa yakışmayan projeler üretiliyor? Kimler kazanıyor? Kim kazandırıyor?” dedi.
“YERLEŞİME YAKIŞMAYAN MİLLET BAHÇESİ BENZERİ ORTAK DONATI ALANI…”
Meselenin sadece peyzaj olmadığını, “şuraya 2-3 ağaç koyulsa mis gibi olur” denilemeyeceğini kanıtlar nitelikte bir görsel. Projenin görsel aktarımında bile konutlara değil de kırsal yerleşime yakışmayan millet bahçesi benzeri ortak donatı alanına dikkat çekilmesi çok acı. https://t.co/b9MarkM7Tl pic.twitter.com/tLN8Xg7AFv
— gezemeyenti (@haticeustas) January 25, 2021
Köyle ilgili ortaya çıkan ikinci görseli de eleştiren Hatice Usta, şunları kaydetti: “Meselenin sadece peyzaj olmadığını, “şuraya 2-3 ağaç koyulsa mis gibi olur” denilemeyeceğini kanıtlar nitelikte bir görsel. Projenin görsel aktarımında bile konutlara değil de kırsal yerleşime yakışmayan millet bahçesi benzeri ortak donatı alanına dikkat çekilmesi çok acı. Tasarımın ilk önceliği, Dedemli halkının mevcut köylerinden çok uzaklaşmadan evlerinde hissetmelerini mümkün kılmak ve en az baskıyla onlara en iyi imkanları sunmak olsaydı eğer bu tarz bir proje çıkmazdı.”
“CETVELLE ÇİZİLMİŞ BETONARME BİR KÖY İNŞA EDİLMİŞ”
Dedemli’de böyle bir alan oluşturulmuş. Burası bir köy değil. Bence bu konuyu artık şehir plancıları tartışsın. pic.twitter.com/H7WjUS7SBp
— Seda Özen Bilgili (@Seda_Ozen) January 25, 2021
Yeni yapay Dedemli’yle ilgili bir eleştiri de Yüksek Mimar ve Restoratör Saadet Özen Bilgili’den geldi. “Dedemli’de ne olmuş?” diye soran Bilgili, şöyle devam etti: “Köylülere isteklerinin sorulduğunu sanmıyorum. Yaşam şekillerinin araştırıldığını da sanmıyorum. Bir meydan da göremiyorum. Oysa bizim Küre Dağları’na bakan köyümüzde bile meydan var. Bayramlarda orada toplanıp yemek yeniyor, yöresel müziklerle oyun oynanıyor. Dedemli’de köylülere istekleri sorulmadan, cetvelle çizilmiş betonarme bir köy inşa edilmiş. Dedemli’de böyle bir alan oluşturulmuş. Burası bir köy değil. Bence bu konuyu artık şehir plancıları tartışsın.”
Köyler, mahalleler, kentler yapılandırılamazlar; anılarıyla, yaşam biçimleriyle, gelenekleriyle, adetleriyle, örfleriyle, mutfağıyla, müziğiyle… insanın, hayvanın, doğanın ortak emeği ile, doğal bir şekilde, uzun yıllar içinde oluşurlar. Aksi sadece yıkım olur. https://t.co/Asp3mZJvRw
— Cem Cemal Çobanoğlu (@cemmocoba) January 24, 2021
“BETON YIĞINI BİR KÖY PROJESİ…”
2014-2018 Arası Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Müsteşarı olarak görev yapan Prof. Dr. Mustafa Öztürk ise yeni köyü, “İnsanı toprağından, işinden ve aşından eden, meydanı, bahçeleri ve yeşil alanları olmayan beton yığını bir köy projesi… Baraj yapılanmasından önceki yerleşimi böyle olan bir köy… İnsanları betonla değil toprakla, yeşil alanlarla ve hayvanları ile buluşturalım” sözleriyle eleştirdi.
İnsanı toprağından, işinden ve aşından eden, meydanı, bahçeleri ve yeşil alanları olmayan beton yığını bir köy projesi…
Baraj yapılanmasından önceki yerleşimi böyle olan bir köy…
İnsanları betonla değil toprakla, yeşil alanlarla ve hayvanları ile buluşturalım. pic.twitter.com/OjfZxIhYeM
— Prof. Dr. Mustafa Öztürk (@ozturk_mustafa) January 25, 2021
“BU NE PLANSIZLIK, NASIL TASARIMSIZLIK”
Fotoğraflarla ilgili yorumda bulunan ünlü mimar Doğan Hasol ise “Bu da bir tür çarpık kent” yorumunda bulundu. Mimar Sedat Bayrak ise Konya Millet Bahçesi’ni hatırlatarak, “Daha Konya piknik bahçesinin acısı tazeyken. Bu ne plansızlık, nasıl bir tasarımsızlıktır” dedi.
Daha Konya piknik bahçesinin acısı tazeyken. Bu ne plansızlık, nasıl bir tasarımsızlıktır. https://t.co/N0SjmWiSl7 pic.twitter.com/sewriQLSds
— Sedat Bayrak (@sedatbayrak) January 25, 2021
Sanatçı Levent Üzümcü ise tepkisini, “‘Köyün’ adını da değiştirseniz iyi olur. Önerisi olan aşağıya iliştiriversin. Benim önerim ‘Dedemdi’, teşekkürler” sözleriyle dile getirdi.
“Köyün” adını da değiştirseniz iyi olur. Önerisi olan aşağıya iliştiriversin. Benim önerim “Dedemdi”, teşekkürler. https://t.co/40LLUDyUuy
— Levent Üzümcü (@LeventUzumcu) January 25, 2021
TOKİ VE KONYA BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ DEDEMLİ İÇİN NE DİYOR?
📌Köylülerle bire bir görüşülerek anket yapıldığı,
📌Köyde hayvancılık yapılmadığı,
📌96 bin m2 yeşil alan yapılacağı,
📌24 bin m2 park yapılacağı,
📌Okul, cami, pazar yeri, meydan alanları olacağı,
📌Projenin örnek bir proje olacağı,
bilgisini sizlerle paylaşıyorum. https://t.co/V7Tku6Ub0g pic.twitter.com/dmD9GnPcbV— Prof. Dr. Mustafa Öztürk (@ozturk_mustafa) January 25, 2021
Prof. Dr. Mustafa Öztürk, daha sonraki paylaşımlarına kendisine “projeyle” ilgili verilen bilgileri de takipçileriyle paylaştı.
Öztürk’ün aktardığına göre; TOKİ ve Konya Büyükşehir Belediyesi, projenin “Köylülerle bire bir görüşülerek anket yapıldığını”, “Köyde hayvancılık yapılmadığını”, “96 bin m2 yeşil alan yapılarak beton görünümünden kurtarılacağını”, “24 bin metrekare park yapılacağını”, “Okul, cami, pazar yeri, meydan alanları olacağını” ve “Projenin örnek bir proje olacağı” bilgisini verdi. Ayrıca köy içinde bu yıl ağaçlandırma çalışmalarına başlanacağı da vurgulandı.
