Avrupa, 8 Mayıs’ta Nazi Almanyası’nın yenilgiye uğratılmasının 75’inci yıldönümünü kutladı.
Zafer Günü, koronavirüs salgını nedeniyle İngiltere, Fransa ve Almanya’da liderlerin katıldığı küçük çaplı anma törenleriyle kutlandı. Salgın sebebiyle kutlamaların büyük kısmı bu yıl internete taşındı. Bunlardan biri de Berlin Tarih Derneği (Verein Berlin History) ve Berlin Şehir Müzesi’nin (Stadtmuseum Berlin) ortaklaşa geliştirdiği “berlinHistory App”uygulaması.
Uygulama sayesinde savaş sonrası yıkıntılar içindeki Berlin fotoğraflarıyla aynı yerlerde çekilmiş bugünkü Berlin fotoğrafları karşılaştırılabiliyor. Savaşa karşı farkındalığı artırmak için geliştirilen uygulamada Stadtmuseum Berlin, Alman-Rus Müzesi, Berlin-Karlshorst gibi şehrin farklı yerlerinde çekilmiş fotoğrafların savaş sonrası ve şimdiki halleri yer alıyor.
Nazi Almanyası’nın teslimiyetiyle sona eren İkinci Dünya Savaşı sonunda Berlin neredeyse tamamen yıkılmıştı. Alman Monopol dergisine konuşan İngiliz tarihçi Ian Kershaw, bir ulusun kendi toprakları tamamen yok edilene kadar savaşmaya devam etmesine tarihte nadiren rastlandığını söylüyor.
Kershaw, Nazi rejiminin sonunu ele aldığı “Son” adlı kitabında, 1944’ten 1945’e kadar Almanya’daki süreci anlatıyor. Hitler’in kurduğu güç mekanizmasının sonuna kadar nasıl çalıştığını ve nüfusun büyük bir kısmının neden Hitler’e sadık olduğunu analiz eden Kershaw, bu nedenle ölümlerin sayısının arttığını ve birçok Alman şehrinin Müttefik kuvvetlerin hava saldırıları sırasında harap olduğunu vurguluyor.
1945 yılında Adolf Hitler’in intiharından hemen bir hafta sonra, 8 Mayıs’ı 9 Mayıs’a bağlayan gece, Berlin’deki Karlhorst Askeri Eğitim Merkezi’nde Almanya ile Sovyet Sosyalist Cumhuriyetleri Birliği (SSCB) arasında imzalanan anlaşmayla, faşist Hitler ordusunun generalleri yenilgiyi koşulsuz kabul etmişti. Kızıl Ordu Berlin’i ele geçirmiş, 50 milyondan fazla ölüme yol açan İkinci Dünya Savaşı sona ermişti. O gün Berlin harabe halindeydi. Şehir, 1943’ten itibaren defalarca hava saldırılarının hedefi olmuştu ve 1945’in Mart ayında Hitler, ilerleyen Müttefik kuvvetlerin kullanmasının önüne geçmek için şehrin altyapısını yok etme emiri yayınladı. Berlin’de, demiryolunun kuzey-güney tünelleri patlatıldı ve bu sırada metro ağının bazı kısımlarını su bastı.
Savaştan sonra kentte yaklaşık 600 bin ev “yaşanamayacak durumda” olarak sınıflandırıldı. Kentte 187 kilometrekarelik yerleşim alanının 28.5 kilometrekarelik alanı tamamen yıkılmıştı. Stadtmuseum Berlin tarafından yapılan açıklamada, “Yıkılan Berlin’in savaş sonrası fotoğrafları, o dehşet yeniden tetikliyor” denilerek şöyle devam edildi: “Öncesi ve sonrası fotoğrafları, harabeye dönen şehrin yeniden nasıl inşa edildiğini gösteriyor.”
Adolf Hitler’in Almanya’nın başına geçişine kadar Almanya Parlamentosu olarak kullanılan Reichstag, 1945 yılında bu haldeydi.
Reichstag’ın bugünkü hali.
Berlin Hermannplatz’taki Karstadt-Kaufhaus, 1945
Berlin Hermannplatz’taki Karstadt-Kaufhaus alışveriş merkezinin sonraki hali.
Berlin, Otzen Sokağı, 1944 ve şimdi.
