Merkez Bankası’nda “çok gizli” yürütülen bir hazırlık var. Bir gecikme olmazsa ya da herhangi bir iptal kararı alınmazsa nisan ayının ilk haftasında 500 TL’lik banknot tedavüle sürülecek. 500 liralık banknotta bütün hazırlıklar tamam sayılır. Sadece paranın hangi iklimde tedavüle sürüleceğinde karar kılınamadı.
Hâlihazırda en büyük banknot 200 Türk Lirası. 1990’lı yılların korkulu rüyası “enflasyon canavarı” geri dönünce daha yüksek meblağlı banknot ihtiyacı hasıl oldu.
Banka şubelerinden ya da otomatik para çekme makinelerinden (ATM) alınan paraların ardışık seri numaralı ve gıcır gıcır olması kâğıt para talebini karşılamak için Merkez Bankası (TCMB) Banknot Matbaası’nın gece-gündüz demeden çalıştığını gösteriyor.
500 LİRALIK BANKNOT İÇİN HAZIRLIKLAR TAMAM GİBİ
Edindiğim bilgiye göre Merkez Bankası’nda “çok gizli” yürütülen bir hazırlık var. Bir gecikme olmazsa ya da herhangi bir iptal kararı alınmazsa nisan ayının ilk haftasında 500 TL’lik banknot tedavüle sürülecek.
Banknot Matbaası Genel Müdürlüğü kalıpların temini için gerekli satın alma işlemleri ikmal etti bile. Çizimler devam ediyor. 500 liralık banknotun hâkim rengi hafif turkuaz ve mavi karışımı olacak.
Paranın arka yüzünde kimin portresinin yer alacağı ise henüz belirlenmedi.
Adalet ve Kalkınma Partisi (AKP) lideri ve Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’a sunulan alternatifler arasında Malazgirt zaferinin mimarı Büyük Selçuklu hükümdarı Alp Arslan ile Osmanlı Devleti’nin kurucusu Osman Gazi ile İstanbul’u Bizans’tan alıp Osmanlı’nın payitahtı olarak ilan eden Fatih Sultan Mehmed gibi devlet büyüklerinin isimleri var.
26 EKİM 2004: Dönemin başbakanı Recep Tayyip Erdoğan, ekonomiden sorumlu ekonomiden sorumlu devlet bakanı Ali Babacan (sol başta), Merkez Bankası Başkanı Süreyya Serdengeçti (sağ başta) ile 6 sıfır atıldıktan sonra tasarlanan YTL banknotları böyle tanıtmıştı.
Nobel Kimya Ödülü’nü kazanan kimyager Aziz Sancar ile Cumhuriyet döneminde önemli başarılara imza atmış bürokratların yanı sıra yeni otoyol ve köprülerin de aynı listede olduğu iddia ediliyor.
Hangi tarihî şahsiyetin portresinin 500 liranın arka yüzünü süsleyeceğine dair nihai kararı Erdoğan verecek. Merkez Bankası iddialara dair herhangi bir açıklamada bulunmadı.
SAHTECİLİĞE KARŞI EN SON TEKNOLOJİ İLE HAZIRLIK
Sahteciliğe karşı 500 liralık banknotta yer alacak bazı güvenlik özellikleri hep sır olarak kalacak. Paranın kâğıdından filigranına, kılcal liflerinden emniyet şeridine kadar diğer banknotlarda kullanılan teknolojilerin en son versiyonuna yer verilecek.
Kabartma baskı, bütünleşik görüntü, mikro yazı, gizli görüntü, floresan (UV) etkili mürekkep gibi güvenlik özellikleri taklit edilmesini zorlaştıracak. 500 TL’lik banknot 200 TL’lik banknotun ebatlarından büyük olacak.
Darphane Genel Müdürlüğü’nün madeni 2 TL basmak için de hazırlık yapıldığı belirtiliyor. Ancak 2 TL iddiasını teyit ettiremedim.
500 LİRALIK BANKNOTA NİYE İHTİYAÇ DUYULDU?
Motorinden benzine, ayçiçeği yağından una varıncaya kadar hemen her kalemde fiyatlar neredeyse günübirlik artarken, Türk Lirası (TL) banknotlar yüksek enflasyon sebebiyle pula döndü.
Tedavüle sürüldüğü 1 Ocak 2009 tarihinde 132 Amerikan Doları’na tekabül eden 200 TL’lik banknot ile 8 Mart 2022’de sadece 13,7 dolar alınabiliyor. Aradan geçen 13 yılda en büyük TL banknotun alım gücü 118,2 dolar eridi.
Yılda bir başkanı değiştirilen Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) hesabına göre şubat sonu itibarıyla tüketici enflasyonu (TÜFE) yüzde 54,44, üretici enflasyonu (ÜFE) yüzde 105. Enflasyon Araştırma Grubu’n (ENAGrup) verileri ise “TÜFE yüzde 120’yi aştı” diyor.
Rusya’nın Ukrayna’yı işgal etmesi ile başlayan petrol fırtınası dinmedikçe resmî tüketici enflasyonu da üç haneli sayılarla ifade edecek.
PARANIN DOLANIM HIZI ARTTI, CEPLER ŞİŞTİ
Çarşıda pazarda şişkin cepler ilk bakışta yanıltıcı olabilir. Daha evvel emekli Ahmet amca ile eşi Ayşe teyze pazar alışverişinin tamamına 50-100 lira harcıyordu. Artık aynı fiyata iki kilo hıyar, bir kilo domates ve yarım kilo elma alınabiliyor.
2021 yılı sonu itibarıyla Türkiye’nin millî gelirinin (GSYİH) 7,5 trilyon TL olduğu dikkate alındığında gelirin M2 para arzına oranı 2,3’e çıktı. “Paranın dolanım hızı” denilen bu oran 2017 yılında 1,9 idi. Aradan geçen 4 yılda TL değer kaybettikçe paranın el değiştirme hızı da artmış.
Bu haberler de ilginizi çekebilir:
Sadece nakit para ve vadesiz mevduat (dar para arzı/M1) esas alındığında paranın dolanım hızı 6,50’ye yükseldi. Başka bir ifadeyle tedavüle sürülen her bir banknot 6,5 defa el değiştirmiş.
Merkez Bankası’nın piyasaya sürdüğü para miktarı ya da başka bir ifadeyle piyasada dolanımda bulunan toplam kâğıt para miktarı “emisyon” hacmini ifade eder.
HİPERENFLASYON DÖNEMİ EŞİTTİR BOL SIFIRLI BANKNOTLAR
Paranın dolanım hızı, bir ekonomide belirli bir zaman (genellikle bir yıl) zarfında ekonomik ve ticari işlemleri gerçekleştirmek için bir para biriminin ortalama olarak kaç kez el değiştirdiğini ifade eden bir kavramdır.
Paranın dolanım hızının artması likiditeye olan talep artışını gösterir. Bu da enflasyonda artışa yol açar. Yüksek faiz, yüksek enflasyon, banknotlarda daha fazla sıfır rakamı ilave edilmesini kaçınılmaz hâle getirir.
Rusya-Ukrayna Savaşı’nın bütün ekonomileri derinden sarstığında herkes hemfikir. Amma velâkin savaş patlak vermeden evvel Türkiye, 1990’lı yılların hiperenflasyon dönemine rücu etmişti.
Hükûmet cenahından yükselen “uçuyoruz” nakaratı paranın pula döndüğü hakikatini gizlemeye kâfi gelmiyor. 3 Kasım 2002’de iktidara gelen AKP, 2005 yılında paradan 6 sıfır atmıştı. 500 TL’lik banknot da kâfi gelmez ve enflasyon üç haneye yakın seyrederse atılan sıfırlardan biri birkaç yıl içinde geri gelebilir.
500 liralık banknotta bütün hazırlıklar tamam sayılır. Sadece paranın hangi iklimde tedavüle sürüleceğinde karar kılınamadı. Büyük banknotun bir hükûmet için çok afişe edilecek bir icraat olduğu söylenemez.
Bu yüzden Hazine Bakanı Nureddin Nebati ile TCMB Başkanı Şahap Kavcıoğlu, 500 TL tartışmasını gölgede bırakacak daha “bomba” bir icraatın ne olabileceğini müzakere ediyor.
Muhtemelen araba depolarını yakıp kavuran benzin, motorin ve LPG zamlarında ölümü gösterip sıtmaya razı etmeye dönük bir “icraat” için Hazine ve Maliye Bakanlığı bir paket hazırlayacak.
“Dolar 18,50 TL’den 12 TL’ye düştü” diye Malatya’da çekilen davullu zurnalı halay hükûmete ilham vermeye devam ediyor.
——————————————–
İletişim için:
Twitter: @turhanbozkurTV
YouTube: https://www.youtube.com/turhanbozkurt
Facebook: https://www.facebook.com/TurhanBozkurt/
