Hedef Süryanilerle Kürtleri karşı karşıya getirmek mi?

Temmuz sonunda önce Mardin’de ardından Şırnak’ta Süryanilere ait arazilerde çıkan yangınlar, halkta tedirginlik yarattı. Halk arasında yangınların sabotaj olabileceğine ilişkin iddiaları da gündeme geldi.

Çünkü 27 Temmuz 2019 tarihinde altı Süryani Köyü’nde ardı ardına çıkan yangınların ilki Süryanilerin bölgedeki önemli dini merkezlerinden olan Deyrulzafaran Manastırı’na ait zeytinliklerde yaşandı. Manastır’ın da zarar gördüğü yangında 700’e yakın ağaç kül oldu. Bu yangının hemen ardından Şırnak’ın İdil ilçesinde bulunan Süryani Köyü Öğündük’teki üzüm bağlarında da yangın çıktı. Bu yangın sonucunda bin dönüm arazi kül oldu. İşte tüm bu geliçmeler sabatoj iddialarının yaygınlık kazanmasına neden oldu.

Kronos, Mardin’e giderek bölge halkıyla görüştü, sabotaj iddialarını Halkların Demokratik Partisi’nin (HDP)Süryani milletvekili Tuma Çelik ve Süryani Dernekleri Federasyonu Başkanı Evgil Türker’e sordu.

Bölge halkı, her yıl meralarında yangın çıktığını söyleyerek önlem alınmasını talep ediyor. Çıkan yangınlar nedeniyle tedirginlik nedeniyle isim ve kayıtlı görüş beyan etmeyen halkın kuşkusu yangınların bilinçli çıkabileceği yönünde.

HDP’nin Süryani Milletvekili Tuma Çelik ve Süryani Dernekleri Federasyonu Başkanı Evgil Türker de bu görüşü paylaşıyor: “Kundaklama olduğu yönünde bir Büyükşehir Belediyesi itfaiyesinin raporu var. Gündüz çok sıcak ama gece daha serindir ve o kuru alana ateşle yaklaşılmadıkça yangın çıkamaz. Bir aracın oraya gittiği yönünde tespit var. Bu aracın gece olduğu için plakasının okunmadığı bizim için geçerli bir neden değildir. İstense ortaya çıkarılır. Kundaklama şaibesi mutlaka ortadan kaldırılmalı.”

‘MANASTIRA ZEYTİNLİKLERİNDE ÇIKAN YANGIN KUNDAKLAMA’

Yangınların nedenine ilişkin ellerinde somut bir bilginin bulunup bulunmadığı ve kendilerinin edindikleri bilgilerinin ne olduğunu soruyoruz. Tuma Çelik; “Deyrulzafaran Manastırı’na ait zeytinliklerde çıkan yangının kundaklama olduğuna yönelik Büyükşehir Belediyesi itfaiyesinin bir raporu var. Gece saatlerinde üç ayrı yerde bu yangının çıktığı, bu nedenle kundaklama ihtimalinin çok güçlü olduğu belirtiliyor. Zaten bölge çok sıcak ama gece daha serin oluyor. Dolayısıyla oraya ateşle yaklaşılmadığı sürece gece yangın çıkması mümkün değildir” diyor.

Çelik, Deyrulzafaran Manastırı’na ait zeytinliklerde çıkan yangının soru işareti olduğunu ancak diğer bölgelerde çıkan yangınların ise elektrik trafosu ve güvenlik güçleriyle PKK arasında yaşanan çatışmadan kaynaklandığını belirtiyor: “Bizim İzlo Dağı dediğimiz, Türkçede Dibek, Kürtçede Bagok diye isimlendirilen dağın etrafındaki köylerde çıkan yangın elektrik kontağından çıktığı yönünde bir bilgimiz var. Burada bir ihmal söz konusudur. Çünkü yıllardır aynı yerlerde aynı sebeplerden yangın çıkıyor. Çünkü çok kuru ve ormanlık bir alan. Etrafında bir beton alanda olmadığı için sıcaktan kaynaklanan elektrik trafolarındaki gevşeme sonucu bu yangınlar çıkabiliyor. Buna karşı bir tedbir alınmıyor. Yangın çıktıktan sonra müdahale konusunda yetersiz kalınıyor. Sadece belediyenin itfaiyesi müdahale ediyor. Helikopter kullanılmıyor. 2 Ağustos 2019 tarihinde yine İzlo Dağı bölgesinde güvenlik güçleriyle PKK arasında yaşanan çatışma sonucunda yine yangın çıktı ve önceki yangında zarar görmemiş alanlar da bu yangınla zarar gördü. Bölge tamamen yanmış durumda.”

‘KUNDAKLAMA ŞAİBESİ ORTADAN KALDIRILMALI’

Süryani Dernekleri Federasyonu Başkanı Evgil Türker ise Süryanilerle Kürtleri karşı karşıya getirmeyi amaçlayan bir provokasyon olabileceğini, gece bir aracın araziye gittiğinin tespitinin olduğu söylüyor: Ormanlık alandaki arazilerde çıkan ilk yangının nedeni elektrik trafosu olduğu bellidir. Bunu belediye de, elektrik idaresi de, Orman Müdürlüğü de tespit etti. Bu yangının hemen ardından çatışma nedeniyle çıkan yangın daha kötü oldu. Zarar görmeyen diğer alanlarda tamamen kül oldu. Orada bizim manastırımız var ve onun içine kadar girmiş. Dört köye kadar sıçradı. Durum çok kötü… Fakat Deyrulzafaran Manastırı’na ait zeytinliklerdeçıkan yangının nedenine ilişkin ise halen elimizde somut bir bilgi yok. İtfaiye kundaklama olduğunu belirtti. Devlet yetkilileri biraz daha üzerinde dursa orada kameralar var, ortaya çıkar. Cezaevinin karşısındadır. Gece yarısı orada çok fazla araç geçmez. Çok kuru alan ama gece daha serindir. Biri ateşle yaklaşmadığı sürece gece orada yangın çıkma ihtimali yok. Bir aracın oraya gittiği yönünde bir tespit var. Gece olduğu için plakanın okunmadığı benim için geçerli bir sebep değildir. Artık bu provokasyon amaçlı mıdır, birilerine bir mesaj mıdır yoksa Süryanilere bir mesaj mıdır ortaya çıkarılsın. Bu gerçekten ortaya çıkarılmalı ve bu kundaklama şaibesi ortadan kaldırılmalıdır.

Sohbetimiz sırasında Türker’in sıklıkla dile getirdiği “birileri”ifadesi üzerine daha önce yaşanan bir gerilim veya tehdit olup olmadığını, kimi ya da kimleri kast ettiğini soruyoruz. Öncesinde her hangi bir tehdidin veya bir gerilimin yaşanmadığını belirten Türker sadece şüphelerinin bulunduğunu vurguluyor: “Kimseyi kast etmek istemiyorum. Bizim üzerimizden birlerine mesaj verilmek isteniyor olabilir. Belki Mardin’i karıştırmak isteyenler var. Süryanilerle Kürtleri karşı karşıya getirme amacı olabilir. “Bakın, malları mülkleri yakılıyor” yaygarası da yapılabilir. Biz böyle şeylere gelmeyiz. Bazı yangınların sebeplerini biliyoruz. Biri trafodan diğeri çatışmadan çıktı. Ama Deyrulzafaran Manastırı’na ait zeytinliklerde çıkan yangın bir soru işaretidir. Bu da artık devlet yetkililerine kalmış, isteseler o araç kimindi neydi ortaya çıkarırlar.”

“Direk suçlamalarda bulunmak çok doğru değil” diyen Tuma Çelik ise acilen tedbir alınması gerektiğine ekosistemin bozulduğuna, insanların gelir kaynakları ortadan kalktığına ve insan hayatlarının tehlikeye girdiğine dikkat çekiyor: “İnsanların bağları, bahçeleri yanıyor, yaşam alanları kurutuluyorsa bir tehlikenin içerisinde yer alıyorlar anlamına geliyor. İnsanların evlerine kadar geliyor ateşler. Bütün bir yıl emek harcadıkları bağları, asma ağaçları, bademlikleri yanıyor. Dolayısıyla gelir kaynakları kuruyor. Bölge,Süryanilerin saf olarak yaşadıkları tek bölgedir. Yedi köyde sadece Süryaniler yaşıyor. Şu anda yanan bu yerlerin tamamı Süryani köyleri. Bu yangınların yaşanması insanlarda ister istemez göç etmeyi ya da başka yerlere yerleşme düşüncesine sebep oluyor. Bu nedenle bir an önce tedbirlerin alınması gerekiyor.”

“ORMANLAR GÜVENLİK GEREKÇESİYLE YAKILIYOR”

Peki, bu yangınların tekrar yaşanmaması için alınması gereken önlemler nedir? Devlet yetkililerinden talepler neler?  

Tuma Çelik’e göre acilen oluşan zararın tanzim edilmesi, elektrik trafoları ve müdahale konusunda tedbir alınarak bölgenin rehabilite edilmesi gerekiyor. Çözüm olarak, orman yollarının yapılması, teknik imkânların geliştirilmesi ve insanların bilinçlendirilmesinin yeterli olabileceğini belirten Çelik en önemli sorunu şöyle aktarıyor: Bana göre en önemli nokta güvenlik tedbirleri konusudur. İnsanlar yaşıyor orada rastgele ateş etmek doğru değildir. Güvenlik tedbirleri gereklidir, mutlaka alınmalıdır ama bunun insanların yaşamlarını tehdit etmemesi gerekiyor. Güvenlik nedeniyle yangına müdahale izni verilmiyor. “Güvenlik amaçlı ormanlar yakılıyor aslında.” Çünkü müdahale izni vermiyorsanız, yanmasını istiyorsunuz anlamına geliyor.

Evgil Türker göre ise, en acil yapılması gereken kundaklama olup olmadığının kesin olarak ortaya çıkarılması: Bu aracın plakasının tespitini isterlerse yaparlar. Cezaevinin karşısındadır. Benzin istasyonları da var. Buralardaki kameralardan tespiti yapılabilir. Bunun nedeni gerçekten ortaya çıkarılmalıdır. Ortaya çıksın ki insanlar günlük hayatlarına rahatça devam edebilsin, bu tedirginlik ortadan kalksın. Tabi bir de gerçekten bu elektrik trafolarına bir çözüm bulunmalıdır. Etrafına beton dökülebilir. En ufak bir kıvılcım alev almasına yetiyor. Yangın çıktığında hemen müdahale için orman yolları, patikalar da yapılabilir. Acilen tedbirlerin alınması gerekiyor. Her yıl yaşanıyor, nereye kadar böyle devam eder, bilmiyoruz.”