Covid-19 aşısı ile gündeme gelen Pfizer’in karıştığı skandallar saymakla bitmiyor. Son olarak Haziran 2020’de ABD’de 26 eyalet savcısının çeşitli ilaç firmalarına karşı açtığı davalarda Pfizer’in ismi de geçiyor.
Dünyanın en büyük ilaç firmalarından Pfizer.
Amerikan ilaç devi Pfizer’in Almanya’da Türkiye göçmeni bilim insanları Uğur Şahin ve Özlem Türeci tarafından kurulan BioNtech’le ortaklaşa geliştirdiği koronavirüs aşısı dünyada büyük yankı uyandırdı. Ancak bu başarı, Pfizer’in karıştığı geçmiş skandalları da bir kez daha gündeme getirdi.
Pfizer ve BioNtech tarafından geliştirilen ve koronavisüre karşı yüzde 90 etkili olduğu açıklanan aşıyla birlikte dünyanın gözü bu iki büyük firmaya dikildi. Türkiye’den göç etmiş ailelerin çocukları olan Uğur Şahin ve Özlem Türeci’nin kurucusu olduğu BioNtech, Almanya’nın en çok kâr eden firmalarından biri oldu. Dünyada heyecan yaratan ortaklığın diğer ucundaki Pfizer ise dünyada Viagra, Celebrex, Xanax, Norvasc, Lipitor gibi çok bilinen ilaçları piyasaya süren firma olmasının yanında karıştığı skandallar, ödediği rüşvetler ve yediği cezalarla da sıkça gündeme geliyor.
Independent Tükçe’den Çağla Üren’in haberine göre Pfizer’in karıştığı skandallar saymakla bitmiyor. Son olarak Haziran 2020’de ABD’de 26 eyalet savcısının çeşitli ilaç firmalarına karşı açtığı davalarda Pfizer’in ismi de geçiyor.
BİRÇOK ÜLKEDE RÜŞVET DAĞITIYOR
İşte Pfizer adının karıştığı skandallardan bazıları:
-Pfizer hakkında 8 ayrı ülkede rüşvet iddiaları nedeniyle açılmış davalar bulunuyor. İtalya, Nijerya ve çeşitli Avrasya ülkelerinde rüşvet dağıtmakla suçlanan Pfizer, Bulgaristan, Hırvatistan, Kazakistan ve Rusya’da ise doğrudan hükümet yetkililerine milyonlarca dolarlık rüşvet verdi.
-Pfizer’in kabarık sicili sadece rüşvet iddialarından oluşmuyor. Yasadışı deneylerle ölüme neden olma, ruhsatsız ilaç satışı, şantaj ve tehditle hakkındaki davayı etkileme gibi birçok konuda hakkında açılan davalar, bu davalardan kaynaklı ödediği milyarlarca dolarlık servetler var.
NİJERYA’DA YASADIŞI DENEY YAPTI, 11 ÇOCUK ÖLDÜ
-1996 yılında Nijerya’nın kuzeyindeki Kano Eyaletinde daha önce benzeri görülmemiş büyüklükte bir menenjit salgını meydana geldi. 10 binden fazla çocuğun yaşamını yitirdiği salgında Pfizer’ın doktorları 200 kadar çocuğu tedavi etmek bahanesiyle gözlem altına aldı. Bu çocukların 100’üne o zamanlar ABD’de en iyi menenjit ilacı olarak bilinen Ceftriaxone, diğer 100’üne de şirketin yeni ürettiği ancak henüz yararlılığı kanıtlanmadığından piyasaya sürülmemiş Trovafloxacin, yani ilaç ismiyle Trovan verildi.
Ceftriaxone kullanan çocukların 6′sı deneyde yaşamını yitirirken Trovan kullanan çocukların “sadece” 5’i ölmüştü. Bu %1’lik başarı da Pfizer’ın ilacının diğer ilaç şirketininkinden daha iyi olduğunu kanıtlamaya yetti. Trovan 1998 yılında piyasaya sürüldüğünde Pfizer’ın en çok satan ilaçları arasında yerini aldı ve şirketin kazancını bir önceki yıla göre yüzde 15 arttırdı. İlk yılda 160 milyon dolar kazandıran Trovan’ın Haziran 1999’da ABD Gıda ve İlaç Dairesi tarafından kullanımının kısıtlanması önerildi. Trovan kullanımından dolayı gerçekleşen akut karaciğer yetmezliğinden ölümler peş peşe gelince ilaç tamamen yasaklandı.
-Nijerya hükümeti 2007 yılında 1996 yılında yasadışı deneylerinde ilaçlarını çocuklar üzerinde denediğini belirttiği Pfizer’a dava açtı. Bu davada Nijerya hükümeti ilaç devinden 7 milyar dolarlık tazminat talebinde bulundu. Hükümet, yerel makamların onayı olmadan 200 çocuğun Trovan deneyine katıldığını, 11 çocuğun öldüğünü, diğerlerinin de beyin hasarı ve felç gibi rahatsızlıklar geçirdiğini savundu.
SUÇUNU KABUL EDİP CEZAYI ÖDEDİ
– Independent Tükçe’nin verdiği bilgilere göre; çocukların ilaçtan değil, menenjitten öldüğünde ısrar eden Pfizer, 2009’da Nijerya’nın Kano eyaletiyle “dostane” çözüme vararak 75 milyon dolar karşılığında dava geri çekildi. Nijeryalı avukatlar, ilaç devinin yasal ücretler için 10 milyon dolar, Kano eyaletine 30 milyon dolar ve deneye katılan çocukların ailelerine eşit paylaşılmak üzere 35 milyon dolar ödeyeceğini duyurdu.
– Pfizer, 2009 yılında başka bir suçlama yüzünden 2,3 milyar dolar ödemeyi kabul etti. Bu miktar, dünya basınına “ABD tarihindeki en büyük para cezası”ydı. Bazı ilaçlarını ABD Gıda ve İlaç Dairesi’nin izni olmadan piyasaya süren Pfizer, yapılan soruşturma sonucunda ödeme yapmayı kabul etti.
MEME KANSERİ İLACI İÇİN 10 BİNİ AŞKIN KADIN DAVA AÇTI
-Pfizer’ın ismi, meme kanseri ilacı, epilepsi ilacı gibi birçok başka ilaç nedeniyle de davalara ve cezalara konu oldu. Sadece meme kanseri ilacı için firmaya dava açan kadınların sayısının 10 bini bulduğu belirtiliyor.
-Pfizer’ın adının karıştığı son olay ise yakın tarihte, Haziran 2020’de gerçekleşti. 46 eyaletin başsavcısı Dava, Sandoz, Actavis, Mylan ve Pfizer’ın da yer aldığı ilaç devlerine açtıkları davalarla, bu firmaların anlaşarak ilaç fiyatlarını şişirdikleri gerekçesiyle dava açtı.
