Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK), Türkiye İş Bankası’nın 2018 yılı kârından 6,4 milyar TL tutarında temettüyü (kâr payı) dağıtmasına izni vermedi. Bankadan Borsa İstanbul’a (BİST) yapılan açıklama kulisleri hareketlendirdi.
İş Bankası 28 Şubat’ta akşam saatlerinde, Kamuyu Aydınlatma Platformu (KAP) üzerinden bir açıklama yayınlayarak, daha önceden planlanmış temettü dağıtımının, BDDK tarafından engellendiğini duyurdu.
Bu gelişme üzerine bugün (1 mart sabahı) İş Bankası hisseleri borsada yüzde 2’ye yakın değer kaybetti.
2018 yılında 6,8 milyar TL net kâr elde eden İş Bankası, 6,4 milyar TL temettü dağıtmaya hazırlanıyordu.
29 Mart’ta İstanbul Levent’te İş Kuleleri’nde toplanacak Genel Kurul’un onayının akabinde söz konusu temettü pay sahiplerine dağıtılacaktı.
BDDK talimatı gereği Genel Kurul’da hissedarlara sadece tutar hakkında bilgi verilecek ve temettünün yedek akçe olarak tutulacağı belirtilecek.
İş Bankası, KAP açıklamasında BDDK kararını yatırımcılarına şöyle duyurdu:
“Bankamız, bankacılık mevzuatı çerçevesinde, Esas Sözleşmeye göre kâr dağıtımı izni için Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu’na başvuruda bulunmuştur. Kurum, bankacılık sektörünün geneline ilişkin özkaynak yapısının olabildiğince güçlü tutulmasına yönelik ihtiyatlı politikası paralelinde kârın bünyede bırakılması gerekliliğinden hareketle, Bankamız net dönem kârının Esas Sözleşmeye göre nakden dağıtılması talebini uygun bulmamıştır.”
BDDK’nın, İş Bankası’nın temettü dağımıtına son dakika kararı ile izin vermemesinin, bankacılık veya bankaların sermaye yapılarıyla ilgili olmadığını herkes biliyor aslında. Cumhurbaşkanı ve AKP Genel Başkanı Tayyip Erdoğan’ın daha önceki açıklamaları ile birlikte okunduğunda, “temettü engellemesi” tamamen bir siyasi karar olarak karşımıza çıkıyor.
Hedef belli aslında, İş Bankası’nda Cumhuriyet Halk Partisi’ne ait yüzde 28,1’lik hisseyi, Hazine’ye devretmek. Erdoğan ve AKP yönetimi daha önce bu konularda birkaç kez net mesajlar vermişti. Şimdi bu son kararla, meselenin Ankara kulislerinde pişirildiği ve dev bankanın afiyetle yenilmeye hazır hale getirildiğinin en somut göstergesi.
Artık tek soru şu, İş Bankası’ndaki CHP hisseleri seçim öncesi mi yoksa seçim sonrası mı Hazine’ye geçecek?
Türkiye İş Bankası’nın İstanbul Levent’teki Genel Müdürlük binası.
İş Bankası, seçim öncesi nakit sıkışıklığı yaşayan, bunun için Merkez Bankası’nın genel kurulunu bile 3 ay önceye çeken AKP hükümeti için “bulunmaz hint kumaşı” konumunda. Çünkü Bankanın kasasında kullanıma hazır 6,4 milyar TL var. Bu açıdan kısa vadeli bir kaynak.
Uzun vadede ise en büyük özel banka olarak İş Bankası’nın dağıtacağı ticari kredilerle ekonomiyi tekrar ısıtma gücü çok önemli. Malum geçen hafta hükümetin 13 büyük özel bankanın yöneticilerini Ankara’ya çağırarak, daha fazla kredi vermeleri için baskı yaptığı kulislere yansımıştı. İş Bankası olayı, hükümetin krediler yoluyla ekonomiyi ısıtma çabasıyla birlikte okunduğunda daha fazla anlam kazanıyor.
Peki, bu durumda İş Bankası’nın küçük yatırımcılarının hakkı hukuku, temettü beklentileri ne olacak? Hak hukuk meselesinin Ankara’nın gündeminden çıkalı çok olduğunu, bilmem hatırlatmaya gerek var mı? Elbette hakları gasp edilen küçük yatırımcıları kimse umursamayacak, onlar da seslerini duyuramayacak!
Samanyolu Haber’de yer alan bilgilere göre, İş Bankası’nın (ISBANK C) 28 Şubat 2019 tarihi itibarıyla piyasa değeri 26,1 milyar TL.
Cumhurbaşkanı Erdoğan ile Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak’ın “İş Bankası’nda CHP’ye ait hisseler mutlaka Hazine’ye devredilecek.” sözlerine kadar, bankanın piyasa değeri ocak ayında 35,4 milyar TL’ye kadar yükselmişti.
Bu durumda, siyasi tartışmaların malzemesi yapıldıktan sonra İş Bankası toplam 10 milyar dolar değer kaybetti. Bu da gösteriyor ki, BİST’in yükselişe geçtiği dönemde özellikle yabancı yatırımcılar belirsizlik sebebiyle İş Bankası’ndan uzaklaştı.
31 Aralık 2018 tarihi itibarıyla İş Bankası’nın ortaklık yapısı şöyle:
Hazine’nin elinde bulunan yüzde 12,3 hisse 1998 yılı mayıs ayında halka arz işlemi ile yerli ve yabancı yatırımcılara satılmıştı. Söz konusu hisselerle beraber İş Bankası’nın toplam yüzde 31,44’ü BİST’te işlem görüyor.
İş Bankası aynı zamanda cam, sigortacılık, telekomünikasyon, yatırım bankacılığı, gayrimenkul yatırım ortaklığı gibi farklı sektörlerde devasa şirketlerin de sahibi.
İş Bankası’nın en büyük iştiraklerinden biri Türkiye Şişe ve Cam Fabrikaları AŞ.
İş Bankası hükümet ve elbette Saray için uzun vadeli kaynak derken, sadece kredi kapasitesinden bahsetmek eksik olur. Meselenin bir de reel sektör ayağı var. Türkiye Şişe ve Cam Fabrikaları AŞ (Paşabahçe, Şişecam), Arap-Türk Bankası, Anadolu Sigorta, Anadolu Hayat Emeklilik, İş Gayrimenkul, İş Yatırım, Trakya Yatırım Holding ve Kültür Yayınları AŞ başta olmak üzere sektörlerinde parmakla gösterilen onlarca şirket, halihazırda İş Bankası’nın iştirakleri konumunda.
Ortaklık yapısının değişmesiyle bu dev şirketlerin yönetim kurulları da değişecek. 15 Temmuz sonrası çok gördüğümüz, “AKP tipi KİT’lerin” sayısı artacak.
İş Bankası’nın aktif büyüklüğünün 450 milyar TL olduğu dikkate alındığında AKP hükümeti 500 milyar TL’ye yakın bir rakamı yöneten İş Grubu’nu da kendisine bağlamış olacak!
İş Bankası’nda ve iştiraklerinde hükümetin onay verdiği isimler imza yetkisine sahip olacak. Böylece AKP Koç Holding ve Sabancı’dan sonraki en büyük sermaye grubuna doğrudan hükmedebilecek.
Sizce, Saray ve AKP böyle bir fırsatı kaçırır mı?
Yazıyı madem soruyla bitirdik, bir soru daha soralım…
Özel sektörün temetü dağıtmasını engellemek bu kadar kolaysa, neden Türk Telekom soygununa göz yumuldu ve neden 14 yıl boyunca, milyarlarca dolar kâr payının yurtdışına çıkarılmasına engel olunmadı?
İş Bankası, 26 Ağustos 1924’te Atatürk’ün talimatıyla kuruldu.
İş Bankası, Atatürk’ün talimatı ile İzmir 1’inci İktisat Kongresi’nde alınan kararlar doğrultusunda 26 Ağustos 1924 tarihinde kuruldu. Banka ilk genel müdürü Celal Bayar’ın liderliğinde 2 şube ve 37 personel ile hizmete başladı.
Banka 1 milyon liralık nominal sermaye ile kurulurken sermayenin 250 bin liralık kısmı Hindistan Müslümanlarının Mustafa Kemal Paşa’nın şahsına yolladığı 500-600 bin lira tutarındaki yardımlardan karşılanmıştı. Atatürk paranın 500 bin lirasını Büyük Taarruz’dan önce ihtiyaçların karşılanması için Batı Cephesi Komutanı İsmet Paşa’nın (İnönü) emrine tahsis edilmesini istemişti.
Zaferden sonra paranın 380 bin lirası İcra Vekilleri Heyeti kararıyla Atatürk’e iade edildi. Atatürk paranın 250 bin lirasını İş Bankası’nın temel sermayesi olarak tahsis etmişti.
