İngiltere hükümetinin, sağlık çalışanları için Türkiye’de bir şirketten aldığı 400 bin koruyucu önlüğün standartlara uygun olup olmadığı konusundaki tartışmalar ülke basınının da gündeminde. Daily Telegraph gazetesi yaşananlar için “Hikaye tam bir fiyaskoyla sonuçlandı” yorumunu yaptı.
BBC Türkçe’de yer alan haberlere göre 400 bin koruyucu önlüğün tümünün standartlara uymadığı şeklinde anlaşılan ilk açıklamaların gerçeği yansıtmadığı, kontrollerin sürdüğü kaydediliyor ve İngiltere hükümetinin sağlık çalışanları için kişisel koruyucu ekipman temini sırasında gereken araştırma ve hazırlıkları yapmadığı yönündeki eleştirilere ağırlık veriliyor.
Gelişmeleri başından beri yakından izleyen Daily Telegraph gazetesi ise “koruyucu önlük fiyaskosu” diye tanımladığı olayın nasıl başlayıp nasıl geliştiğini detaylı olarak anlatan bir özel habere yer verdi:
“Her şey Türkiye’deki bir tişört imalatçısının İngiltere’nin karşı karşıya olduğu koruyucu ekipman sıkıntısını çözmeyi teklif ettiği e-postasıyla başladı. Üç haftadan biraz fazla bir süre sonra Kraliyet Hava Kuvvetleri’ne ait bir uçak, İstanbul havalimanında beklemeye ve bakanlara suçlamalar gelmeye başladı. Ve nihayetinde Telegraph’ın ortaya çıkardığı gibi hikaye tam bir fiyaskoyla sonuçlandı.
“İngiltere’ye ulaşan ve ‘kullanılamaz durumda’ olduğu anlaşılan binlerce koruyucu giysi şimdi Heathrow Havalimanı yakınlarında bir depoda tutuluyor. Yetkililerin nakliyeyi güvenlik kaygılarıyla durdurması sebebiyle siparişin 170 bin adetlik bölümü ise hala Türkiye’de.
“Doğrudan Türkiye hükümeti tarafından yardım olarak gönderilen 68 bin civarındaki giysinin ise güvenlik testini geçtiği anlaşılıyor.
“Başbakanlık şimdi İngiltere hükümetinin standartlara uymadığı söylenen ürünlerin parasının iadesi ya da ürünün değiştirilmesini sağlamaya çalışacağını söylerken, Ulusal Sağlık Hizmetleri (NHS) hükümeti hayati siparişleri doğru düzgün hazırlanmadan vermekle suçluyorlar.
4 AY ÖNCE KURULAN BİR ŞİRKET
“Sağlık Hizmetleri Lojistik yetkilileri de yetkililerin yüksek kalite gerektiren tıbbi malzeme siparişi verirken nasıl olup da kurulalı daha 4 ay olmuş ve daha önce sadece tişört ve eşofman üretmiş olan bir şirkete umut bağladıklarını sorguluyor.
“İngiltere hükümeti, İstanbul merkezli Selegna Tekstil adlı şirketle ilk kez, Mart ayı ortalarında, milletvekili adaylığından tekstil ürünleri satıcılığına geçmiş şirket sahibi Mehmet Düzen’in Sağlık Bakanlığı’na yolladığı e-posta sonrası temas kurdu.
“Düzen 2000’li yılların ortalarında Londra’da yaşamış, İngiltere’yi seven biriydi. Mesajında, hastanelerde kullanılan koruyucu ekipmandan yüz binlercesini, İngiltere Sağlık Hizmetleri’nin sıkı güvenlik standartlarına uygun şekilde üretebilecek bir fabrikası olduğunu söylüyordu.
“Sağlık Bakanlığı iki hafta kadar cevap vermedi. Ama sonra, Çin’den malzeme temini ihtimali olmadığı anlaşılıp hastanelerdeki hayati koruyucu malzeme stokları da tükenmeye başlayınca, işadamı Düzen’e cevap yollandı.
“400 bin koruyucu önlüğün Selegna fabrikasında üretilip İngiltere’ye nakledilmesi konusunda görüşmeler yürütüldü. Sağlık Hizmetleri’nden yetkililer, giysilerin kol uzunluğundan, virüs tutmayacak dokuma olmayan malzeme kullanımına kadar İngiltere’nin istediği standartları ayrıntılarıyla anlatan karmaşık belgelerle Türkiye’ye gittiler.
“Selegna ilk bakışta böyle bir işi üstlenecek bir şirket gibi görünmüyordu. Belgeler şirketin henüz 31 Ocak’ta kurulduğunu ve iş alanının tişört ve eşofman imalatı olarak göründüğünü gösteriyor.
“Koronavirüs dünyanın dört bir yanına yayılırken Mehmet Düzen ve firmanın sahibi konumundaki kız kardeşi Naile, yüksek kalite tıbbi malzeme üretimine geçmeye karar verdi. Daha önce tişört imal bir fabrikaya maske yapımına geçme talimatı verildi.
“Sağlık Hizmetleri’nin malzeme temininden sorumlu birimlerinin başkanlarını temsil eden Malzeme Temini Birliği başkanı Mark Roscrow, Selegna’nın geçmişinin bulunmamasının ‘uyarıcı bir işaret olması’ gerektiğini söylüyor. Şirketin araştırılmamasının hata olduğunu ve bu yüzden paraların çöpe gittiğini ifade ediyor.
‘BASKILAR ARTINCA KABUL EDİLDİ’
“17 Nisan Perşembe günü anlaşma onaylandı ve sipariş verildi. Bir gün sonra Sağlık ve Sosyal Yardım Bakanlığı yetkilileri ön ödemeyi yaptılar. Sözleşmede ödemenin tamamının mallar teslim edildiğinde yapılacağı kaydı vardı.
“O tarihte artık hastanelerde koruyucu giysiler tamamen bitmek üzereydi. Sağlık çalışanlarına aslında bir kerelik olan giysileri tekrar kullanmaları ve gerekirse laboratuar önlükleri ve giysilerini devreye sokmaları bildirildi. Bakanlar büyük kamuoyu baskısı altındaydı. İşte o koşullarda 19 Nisan günü Yerel Yönetim ve İskan Bakanı Robert Jenrick’in, günlük basın toplantısında Türkiye’den gelecek giysileri duyurmasına karar verildi.”
Daily Telegraph o gün Jenrick’in 84 tonluk ve 400 bin koruyucu önlüğü de içeren siparişi duyurduğunu hatırlatıyor:
“Perde arkasında sorunlar başlamıştı bile. O hafta sonu Türkiye’de sıkı bir sokağa çıkma yasağı uygulandı. Düzen ve ekibi önlükleri yaptırdıkları imalathanelerle temasa geçemediler ve işçiler evden çıkamadı.
“Bu arada şirket de Türkiye hükümetinden koronavirüs salgını dolayısıyla koruyucu tıbbi malzeme ihracatına koyduğu sınırlamaları aşmak için gerekli ihracat iznini resmen almamıştı.
“Ertesi gün Eğitim Bakanı Gavin Williamson, siparişin o gün gelemeyeceğini kabul etti ertesi gün geleceği umudunu dile getirdi.
‘TÜRK HÜKÜMETİ DEVREYE GİRDİ’
“Pazartesi günü bütün gazeteler bu siparişle ilgili haberlerle doluydu ve siparişin teslimi konusunda baskı oluşturmak amacıyla Türkiye’ye bir uçak yollanmasına karar verildi.
“Ama sipariş hala hazır değildi. Sonunda Türk hükümeti İngiliz bakanları bu utançtan kurtarmak için devreye girdi. Devlet destekli Ushas adlı şirket tarafından üretilen 32 bin önlük son anda uçağa yüklendi ve Pazartesi öğleden sonra Brize Norton askeri hava üssüne doğru yola çıktı.
“Bundan sonra tam olarak ne olduğu net değil. Bazı kaynaklara göre İngiltere yetkilileri, standartlara uygun olup olmadıklarını görmek için, Selegna tarafından üretilen giysilerin bulunduğu paketleri Türkiye’de kontrol ettiler.
“Onay verilince gönderilen askeri personel 67 bin önlükten oluşan ilk partinin kalan kısmını iki uçağa daha yüklediler ve bunlar da o hafta içinde İngiltere’ye ulaştı. Fakat vardıklarında Sağlık ve Güvenlik müfettişleri önemli bir sorun tespit etti. 2 bin 400 kadar önlük, Ulusal Sağlık Hizmetleri’nin koronavirüse karşı güvenli malzeme standardına uygun değildi.
“4 bin 500 civarında önlük ise testi geçmişti. Yetkililer hemen siparişin kalan kısmının naklini durdurdu. ‘Kullanılamaz durumdaki’ önlükler Heathrow yakınlarında bir depoya kondu ve orada bekliyor.
“Üst düzey yetkililer Perşembe günü Selegna’dan sipariş edilen 170 bin giysinin naklinin de ilk uyarılar ardından durdurulduğunu ve Türkiye’de Türk Standartları Enstitüsü (TSE) tarafından kontrol edildiğini kabul ettiler.
‘DÜZEN SUÇLAMALARI KABUL ETMEDİ’
“Perşembe günü siparişe ne olduğu konusundaki soruları yanıtlayan Mehmet Düzen, İngiltere Sağlık Hizmetleri’nden kendisine bir şikayet gelmediğini söyledi ve ‘Kullandığımız kumaş onaylıydı. Sorun var idiyse, araştırıp bize bildirebilirlerdi’ diye konuştu.
“Fakat İngiltere Sağlık Bakanlığı’ndan kaynaklar, bakanlıktan görevlilerin Selegna ile ön ödemenin iadesi ya da standarda uygun olmayan malzemenin değiştirilmesi konusunda görüşmeler yürüttüğünü söylüyorlar.
“Kuzey İrlanda Bakanı Brandon Lewis bugün ‘Malzemenin yeterince iyi olduğu görüşü vardı. Ama buraya gelip de yeniden kontrol edilince standartlara uygun olmadığı ve kullanılmaması gerektiği sonucuna varıldı” dedi.
“İngiltere’nin şirkete ne kadar ön ödeme yaptığı bilinmiyor ama siparişin tamamının 300 bin sterlin değerinde olduğu tahmin ediliyor.
“Bugün İngiltere Sağlık Bakanlığı sözcüsü bir açıklama yaparak Türkiye hükümetine yardımları için şükran duyduklarını söyledi ve “Türkiye’deki bir özel şirketten 400 bin koruyucu önlüklük siparişimizin bir kısmını aldık. İngiltere’de testten geçirilen az sayıdaki giysi standartlara uygun çıkmadı, daha çok sayıdaki giysi ise Sağlık Hizmetleri tarafından kullanılabilecek standartlara uygun bulundu” diye ekledi.”
