2021, Avrupa ülkeleri başta olmak üzere birçok yerde sıcak hava dalgalarından sellere ve kuraklıklara kadar aşırı hava şartlarının görüldüğü doğal afetlerin yılı oldu. Verilere göre geçtiğimiz 150 yıl içinde Avrupa 2 derece, dünya ise 1.2 derece ısındı.
Avrupa Birliği’nin bölgedeki hava şartlarını izlemek üzere kurduğu Kopernik İklim Değişikliği Merkezi, Avrupa’da rekor kıran aşırı hava şartlarıyla dolu geçen 2021 yılına dair verileri açıkladı. Buna göre Avrupa kıtası sanayi öncesi seviyelere göre yaklaşık 2 derece, küresel sıcaklıklar ise 1,1 ile 1,2 derece arasında arttı. Bilim insanlarına göre yaşananların temelinde iklim değişikliği yatıyor. Kıtanın dört bir yanındaki feci seller, aşırı sıcaklar ve kuraklığın altında yatan iklim değişikliğinin etkilerinin gelecek yıllarda da sürmesinden endişe ediliyor.
20 YILDA 1 DERECE ARTIŞ
Her yıl düzenli olarak hazırlanan Avrupa İklim Durumu raporuna göre, 2021 yılında Avrupa’da yaz sıcaklıkları önceki 20 yılın ortalamasının ise 1 santigrat derece üzerinde gerçekleşti. Almanya ile Belçika’yı etkisi altına alan yağışlar rekor kırdı. İki ülkede birçok yerleşim biriminde gelişen ani gelişen, yaşamı olumsuz etkiledi.
SERA GAZI SALINIMI ENDİŞE VERİYOR
Dünya genelinde 1850 yılındna beri tutulan sıcaklık değerlerine göre son 7 yıl, tarihin en sıcak dönemi olurken, 2021 altıncı sırada yer aldı. Rapora göre sera emisyonları açısından da endişe verici bulgular var: Atmosferde karbondioksit ve özellikle metan yoğunluğu artmaya devam ediyor. Kopernik’teki bilim adamlarına göre sıcaklıklardaki küresel artışın arkasındaki ana itici güç, sera gazlarındaki sürekli artış ve kısa süre içerisinde atmosfere salınan sera gazlarıyla ilgili köklü değişiklikler yaşanmaz ise, 2021 benzer yıllar süreklilik göstermeye başlayacak.
HER YERDEN REKOR SICAKLIKLAR GELİYOR
Rapor, Kuzey Kutbu’ndaki iklim değişikliğinin de net bir resmini çiziyor. Doğu Sibirya’daki orman yangınları, bölgedeki bu tür olaylardan kaynaklanan en yüksek dördüncü karbon emisyonuna yol açtı. Aynı zamanda, bölgedeki deniz üzerindeki buzların miktarı, 1979’dan bu yana 12. en düşük seviyesine geriledi. Grönland Denizi üzerindeki buz kaplı alan, tarihteki en düşük seviyeye geriledi. Kuzey Kutbu’nde ölçülen sıcaklıklar, tarihin en yüksek ortalamalarına sahip iken, bazı kışın ise beklenmedik seviyede düşük rakamlar gözlendi.
METAN GAZINDA KORKUTAN ARTIŞ
Kopernik Atmosfer İzleme Merkezi Başkanı Vincent-Henri Peuch, 2021’deki metan gazı artış oranının 2020’e göre neredeyse iki katına çıktığının altını çiziyor. Paralel şekilde atmosferdeki karbondikoksit oranlarında da azalma olmaması, gelecek yıllar için endişe verici işaretler anlamına geliyor.
GIDA ÜRETİRKEN DE TÜKETİRKEN DE METAN GAZI SALINIYOR
2021’de, atmosferdeki metan gazı oranı tarihin en yüksek ikinci seviyesine yükseldi. Karbondioksitten 84 kat daha fazla ısınma potansiyeline sahip metan gazındaki bu aşırı yükselme, ısınmanın gerekçelerinden birisi olarak görülüyor. Bilim insanlarına göre bu artışında temel sebepleri arasında yine tarihin en yüksek seviyelerinde seyreden pirinç ve sığır yetiştiriciliği ile kanalizasyonlardan yayılan gazlar var. Artan nüfus ve refah nedeniyle ortaya çıkan ihtiyacı gidermek için daha fazla et ve pirinç üretilirken, bu süreçler metan gazı salınımını artıyor. Bu gıdanın tüketimi sonrasında ortaya çıkan metan gazı da artıyor. Yani insanoğlu hem üretirken, hem de tüketirken ürettiği metan ile atmosferin dengesini bozuyor.
SICAKLIK ARTIŞI DEVAM EDEBİLİR
Dünyanın dört bir yanındaki uydulardan, gemilerden, uçaklardan ve hava istasyonlarından alınan ölçümlere dayanan Kopernik Merkezi bulguları, benzer trendin sürmesi halinde dünyanın 3 santigrat dereceden daha fazla ısınacağı uyarılarından hemen sonra geldi. Sıcaklıklardaki böyle bir artış, toplumları ve gezegendeki yaşamı dramatik bir şekilde yeniden şekillendirecek.
AVRUPA’DA SEL, AKDENİZ’DE YANGIN
Bilim insanlarının yıllardan beri raporlar ile anlatmaya çalıştığı bu dramatik etkiler 2021’de Batı Avrupa‘da yüzlerce ölüme ve milyarlarca euroluk hasara neden olan sellerle sıradan insanlar tarafından da görüldü. Kopernik Raporu’na göre Almanya ve Belçika’da 14 Temmuz‘da zaten suya doymuş topraklara inen rekor yağışlar, can ve mal kaybına yol açan selleri tetikledi.
Akdeniz bölgesi’nde İtalya, Yunanistan ve Türkiye‘deki orman yangınları bölgedeki en yüksek sıcaklık ortalamalarına yol açtı. 2021‘de İtalya‘da ölçülen 48.8 derece, ülke rekoru olarak tarihe geçti. Kopernik verilerine göre Yunanistan’ın kuzeybatısı bölgeleri ve Türkiye‘nin birçok bölgesinde yüzey sıcaklıkları 50 derecenin üzerine çıktı.
Genel olarak 2021, Avrupa’nın en sıcak yazı olarak kayıtlara geçerken, Akdeniz‘deki sıcak dalgalar, batı Avrupa‘daki sel ve kuraklıklarla da aşırılıkların görüldüğü bir yıl oldu.
RÜZGAR BİLE AZALDI
İklimdeki bir başka beklenmedik değişiklik de rüzgar hızlarının düşmesi olarak gözlendi. Bu nedenle Avrupa’nın birçok bölgesindeki türbinlerden elde edilen yenilenebilir elektrik üretme kapasitesi azaldı. Batı ve Orta Avrupa’da son 42 yılın en düşük rüzgar hızları yaşandı. Rüzgar türbinlerinden beklenen seviyede enerji üretilemeyince, fosil kaynaklı enerji üretiminde artışa gidildi. Bu durum atmosfere salınan karbondioksit miktarını daha da artırdı.
Dünyanın değişik yerlerinde yapılan projeksiyonlara göre 2022’de de benzer bir yaz yaşanması halinde, gelecek yıllarda dünyayı çok daha zor bir dönem bekliyor.
