Türk Tabipleri Birliği’nin ‘Covid-19’un tüm çalışanlar için meslek hastalı sayılması’ çağrısıyla ‘meslek hastalığı’ kavramı bir kez daha gündeme geldi. Peki Meslek hastalı nedir, Türkiye’de hangi alanlarda uygulanıyor?
Türkiye’de Covid-19 pandemisi son dönemde yeniden yükselişe geçerken, 40 binin üzerinde sağlık çalışanı da bu hastalığa yakalandı. Sağlık Bakanı Fahrettin Koca 14 Ekim 2020 tarihinde yaptığı basın açıklamasında testi pozitif olan sağlık çalışanı sayısının 40 bini geçtiğini belirtti.
Türk Tabipleri Birliği (TTB) ise 15 Ekim 2020’de yaptığı açıklamada pandeminin başından bugüne kendilerine bildirilen 50’si hekim olmak üzere 113 sağlık emekçisinin hayatını kaybettiğini duyurdu. TTB’ye göre son bir haftada 9 sağlık çalışanı virüsten dolayı yaşamını yitirdi, bunların 7’si hekim.
15 Ekim’deki aynı açıklamada Türk Tabipleri Birliği, sağlık çalışanları arasında hızla yayılan Covid-19’un ‘acilen meslek hastalığı’ sayılması çağrısında bulundu. Sağlık çalışanlarının toplumun diğer kesimlerine göre bu hastalığa yakalanma oranının 4-5 kat daha fazla olduğunu kaydeden TTB yetkilileri, Türkiye’de ise bu oranın 10 kat olduğunu savundu. Covid-19’un meslek hastalığı sayılması çağrısında bulundu.
MESLEK HASTALIĞI NEDİR?
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, meslek hastalığını, “Meslek hastalığı, sigortalının çalıştığı veya yaptığı işin niteliğinden dolayı tekrarlanan bir sebeple veya işin yürütüm şartları yüzünden uğradığı geçici veya sürekli hastalık, bedensel veya ruhsal özürlülük halleridir” şeklinde tanımlıyor.
İşle ilgili hastalıklar, ortaya çıkış nedeni karmaşık olan, oluşmasında ve gelişmesinde çalışma ortamı ve çalışma şeklinin diğer sebepler arasında önemli faktör olduğu hastalıklar şeklinde detaylandırılan ‘meslek hastalığı’ Türkiye’de çeşitli alanlarda uygulanıyor. Ancak Covid-19 Türkiye’de, tersi yöndeki tüm ulusal ve uluslararası çağrılara rağmen meslek hastalığı olarak kabul edilmemiştir.
MESLEK HASTALIĞI KABUL EDİLİRSE SAĞLIK ÇALIŞANLARININ HANGİ HAKLARA KAVUŞACAK?
Türkiye’de başta TTB olmak üzere, meslek örgütleri ve sendikalar, sağlık çalışanları için Covid-19’un meslek hastalığı ve iş kazası olarak tanımlanması gerektiğini savunuyor. Meslek hastalığı ve iş kazası olarak kabul edilirse, sağlık giderlerinin yüzde 100’ü karşılanıyor, geçici ya da kalıcı iş göremezlik durumunda tazminat alınıyor, vefat edenlerin ise yakınlara maaş bağlanıyor. Meslek hastalığı olarak tanımlanmadığında ise bu haklarından tümünden mahrum kalınıyor.
MESLEK HASTALIĞI HANGİ ALANLARDA UYGULANIYOR?
Türkiye’de meslek hastalıkları listesi “Sosyal Sigortalar Kanunu Sağlık İşlemleri Tüzüğü” ekinde yer alıyor. Beş ana grupta toplanan meslek hastalıklarının sayısı 120’nin üzerinde. A Grubu’nda ‘Kimyasal maddelerle olan meslek hastalıkları’ yer alıyor. Bu grupta 25 alt grupta 67 hastalık tanımlanmış durumda. B Grubu’nda ise ‘Mesleki cilt hastalıkları’ yer alıyor. Bu grupta 2 alt grupta Deri Kanseri & Kanser dışı deri hastalıkları bulunuyor. C Grubu’nda ‘Pnömokonyozlar ve diğer mesleki solunum sistemi hastalıkları’ yer alırken, 6 alt grupta 9 hastalık tanımlanmıştır. D Grubu’nda ‘Mesleki Bulaşıcı Hastalıkları’ tanımlanırken, 4 alt grupta 30 hastalık yer alıyor. ‘Fiziksel etkenlerle olan meslek hastalıkları’ E Grubu’nda ise 7 alt grupta 12 hastalık meslek hastalığı olarak tanımlanmış.
Bazı örneklere gelince; boya ve boya maddeleri yapımı, radroaktif ışınlarla yapılan meslekler (görüntülü emar, röntgen, film çekimi vb), ilaç üretimi ve laboratuvar çalışmaları, patlayıcı madde sanayii, petrol ürünleri sanayii, maden işleri, asbestin kullanıldığı iş kolları pek çok alanda hastalıklar ‘meslek hastalığı’ olarak tanımlanıyor. Bu hastalıkların listesi bakanlık sitesinde yer alıyor.
HANGİ ÜLKELER COVİD-19’U MESLEK HASTALIĞI KABUL EDİYOR?
TTB’nin verdiği bilgilere göre; Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO) ve birçok uluslararası örgüt, Covid-19 hastalığının meslek hastalığı olarak kabul edilmesi yönünde açıklama yapmıştı. Dünya Sağlık Örgütü tarafından da henüz salgınının başlangıcında bu yönde değerlendirmeler yapılmış; sağlık çalışanlarının korunmasına yönelik önlemlerin alınması için ülkelere uyarılarda bulunuldu.
İtalya, Almanya, Belçika, Kanada, Amerika Birleşik Devletleri, Güney Afrika ve Malezya dâhil 130’a yakın ülke tarafından Covid-19 sağlık çalışanları için meslek hastalığı olarak kabul edildi. Aralarında Türkiye’nin de olduğu çok az ülkede ise meslek hastalığı olarak tanımlanmıyor.
TTB: Salgınının başlangıcından bugüne 50’si hekim 113 sağlık çalışanının hayatını kaybetti
MESLEK HASTALIĞI İÇİN TTB NE DİYOR?
Covid-19’un meslek hastalığı sayılması çağrısında bulunan TTB, bu çağrısında tüm sağlık çalışanları adına şu değerlendirmeyi yapıyor: “Bizler emeğimizin karşılığını istiyoruz. Bizler özlük hakkımızın gereği olarak ‘karşılaştığımız Covid-19 ateşinin bizi yakması halinde bunun belgelenmesini’ istiyoruz… Covid-19 pandemisi bizi çalışamayacak derecede yaktığında, bizlerde hasar bıraktığında, sağlığımızın olmazsa olmaz sosyal belirleyicisi olan ‘yaşamımızı idame ettirme sosyal güvencesi’ istiyoruz… Covid-19 pandemisi bizi öldürdüğünde, yaşamımıza mal olduğunda geride bıraktıklarımızın meslektaşlarımızın, sosyal sürdürülebilirliklerinin devam edebilmesini istiyoruz. Dünyanın her tarafında verilen bu özlük hakkının ülkemizde de yasalaşmasının güvencesini istiyoruz…”
Sağlık Bakanı Fahrettin Koca
COVİD’DEN ETKİLENEN SAĞLIK ÇALIŞANLARININ MAAŞINDAN KESİNTİ YAPILMIŞTI
Covid-19’un meslek hastalığı sayılması bir yana, bu hastalığa yakalanan sağlık çalışanları ‘görev yapamadıkları’ gerekçesiyle maaşlarından kesintiye bile uğramıştı. Bu yöndeki çağrılar ve eleştiriler sonrası Sağlık Bakanı Fahrettin Koca 5 Eylül 2020 tarihinde hastalığa yakalandığı için görevi başında olamayan sağlık emekçilerinden kesinti yapılmayacağını açıklamak zorunda kalmıştı. Koca, “Salgından etkilenerek görev yapamayan aile hekimleri ile aile sağlığı çalışanlarının maaşlarından artık kesinti yapılamayacak. Ayrıca COVID-19 hasta takibine göre 3 ay süreyle ek ödeme verilecek. Emeklerinin kıymeti karşılıksız olan sağlık çalışanlarımıza hayırlı olsun” demişti.
