Irak’ın en ünlü fotoğrafçılarından Latif Al-Ani 89 yaşında hayatını kaybetti. Ondan geriye ise çekmiş olduğu fotoğraflarıyla belgelediği ‘Irak tarihi’ kaldı.
Irak fotoğrafının ‘babası’ olarak bilinen Latif Al-Ani geçtiğimiz günlerde 89 yaşında hayata gözlerini yumdu. Irak’ın en ünlü fotoğrafçısı Al-Ani, fotoğraflarında Irak’ın geçmişini belgelemiş, Irak yaşamını fotoğraflamış, eski ile yeniyi, Doğu ile Batıyı buluşturmuştu. Kendi anlatımıyla, onun için fotoğraf çekmek şöyleydi: “Bir görüntüyü yakaladığınız anda tekrar alınamaz, bu yüzden belgelemek önemlidir. İyi olup olmadığına bakılmaksızın, gelecek nesillerin görmesi için saklamak önemlidir. Bu bir tarih ve tarihin belgelenmesi önemlidir.”
FOTOĞRAFA İLK ADIM
Latif Al-Ani 1932’de Irak’ın Bağdat şehrinde dünyaya geldi. Fotoğrafa bir hobi olarak başladı. Ancak bu hobisi giderek büyüdü. Bir Yahudi fotoğrafçının stüdyosunda kendini geliştirdi. Al-Ani 2015 yılında verdiği bir röportajda, stüdyodaki fotoğrafçının kendisine kamera kullanmayı öğrettiğini ve fotoğrafçılık hakkında tüyolar verdiğini dile getirdi.
Daha sonra fotoğrafçılığa olan bu ilgisini keşfeden ağabeyi ona bir fotoğraf makinası aldı. Böylece Latif Al-Ani’nin ilk fotoğraf makinası 1947’de oluyor. O fotoğraf makinasını ömrü boyunca yanından hiç ayırmadığını anlatacaktı yıllar sonra. Bir röportajında ilk çektiği fotoğrafların hayata dair olduğunu, bitkiler, yüzler ve çatıdaki insanlar olduğunu anlattı.
AL-ANİ İÇİN JACK PERCİVAL VE “AHL AL-NAFT” DERGİSİ
Iraklı fotoğrafçı Al-Ani, 1954’de Irak Petrol Şirketi’nin Arapça dergisi Ahl Al-Naft’da çalışmaya başladı. Al-Ani dergide çalışırken İngiliz fotoğrafçı Jack Percival’den fotoğrafçılığa dair çok şey öğrendiğini dile getirdi. Latif Al-Ani 85 yaşındayken, dergide geçirdiği günlerden bahsederek Jack Percival’den şu şekilde söz ediyor: “Jack Percival beni işe aldı. Her şeyi orada öğrendim. O benim patronum, öğretmenim ve manevi babamdı. Bana bildiği her şeyi öğretmek istedi. Bir gün ofisindeydik ve elinde kalın bir fotoğraf el kitabı vardı. Bana ‘Latif, bu kitaptaki her şeyi sana öğretmeden Irak’tan ayrılmam’ dedi.” Latif Al-Ani’nin fotoğrafları 1954-1960 yılları arasında Ahl Al-Naft dergisi ve onun kardeş yayını olan aynı zamanda İngilizce olarak yayımlanan Irak Petroleum’da yer aldı. Al-Ani bu yıllarda Irak’ın ekonomik ve sosyal olarak modernleşmesini belgeledi.
BAKANLIKTA FOTOĞRAFÇILIK BÖLÜMÜNÜ KURDU
Al-Ani, 1960 yılında Milli Eğitim Bakanlığı’nda Fotoğrafçılık bölümünü kurdu. Ardından Irak Haber Ajansı’nın görüntü yönetmeni oldu. Latif Al-Ani kariyeri boyunca Irak Fotoğrafçılar Derneği ve Irak Gazeteciler Sendikası üyesiydi.
BAĞDAT’DA AMERİKALI BİR ÇİFT
Latif Al-Ani 1965 yılında Amerikalı bir çiftin Bağdat’ın 32 mil güneydoğusunda, Sasani döneminden kalma antik Tizpon harabelerini ziyaretini, “Dicle’deki Teksas” olarak nitelendirdiği bir fotoğrafta görüntüledi. Fotoğrafta, çift sırtlarını Tizpon harabelerine vererek güneş altında yerde oturarak rabab çalan yaşlı bir bedevi adamı dinliyorlar. Fotoğrafta kadın bir gömlek elbise giyerken, adam ise bir takım elbise giyiyor ve çiftin ceketlerini terlememek için vücudundan uzak tutarak taşımaya çalışıyor. Latif Al-Ani’nin bu fotoğrafı en çok bilinenlerden bir tanesi.
TARİHİ AYAKTATUTMAK
Iraklı fotoğrafçı, geçmişi belgelemek için elinden geleni yaptığını Iraklı Tarihçi Tamara Çelebi’ye verdiği bir röportajında şu şekilde anlattı: “Sahip olduğum korku bugün yaşadığımız şey. 1958 devrimi ile başladı. Bu geçmiş siliniyor. Silindi. Yeni gelenler geldi ve Pandora’nın kutusu açıldı ve kültürleri ya da sahip oldukları gücü anlamayan cahil insanlar yönetmeye başladı. Korku, her şeyi olduğu gibi belgelemek için önemli bir sebepti. O zamanı korumak için, belgelemek için elimden gelen her şeyi yaptım.”
LATİF AL-ANİ SERGİLERİ
Latif Al-Ani’nin çalışmaları, 2015 yılında 56. Venedik Bienali ve Çağdaş Sanat Müzesinde, 2016’da ise Belçika’da sergilendi. Venedik Bienali’nde düzenlenen sergisi uluslararası düzeyde ilgi gördü. 2017 yılında ise Les Rencontresd’Arles’da Tarihi Kitap Ödülü’nün sahibi olarak seçildi. 2018’de ise fotoğrafları Birleşik Arap Emirlikleri (BAE)’ne gitti. Orada Sharjah Sanat Vakfı tarafından fotoğrafları sergilendi. Latif Al-Ani BAE’deyken fotoğrafın kalitesi ne olursa olsun tarihe tanıklık etmesinin önemine değindi.
Bu haberler de ilginizi çekebilir:
Ancak Irak’ta artan otoriterlik ve şiddet sebebiyle Latif Al-Ani 1970’lerin sonlarında İran-Irak Savaşı patlak vermeden çalışmayı bıraktı. Zamanını arşivini korumaya ve sınıflandırmaya ayırdı.
“SADECE BİZİM İÇİN DEĞİL, TÜM IRAKLILAR İÇİN BÜYÜK BİR KAYIP”
Latif Al-Ani kanser teşhisi konması sebebiyle hastanede tedavi görüyordu. Geçtiğimiz günlerde hayatını kaybetti. Torunu Abdul-Latif Mustafa dedesinin ölümünü, The National’a duyurdu ve dedesinin vefat etmesiyle büyük bir kayıp yaşadıklarını ifade ederek, “Sadece bizim için değil, tüm Iraklılar için büyük bir kayıp” dedi.
