Kaldırılacak mı?: 10 soruda kıdem tazminatı

Çalışma ve Sosyal Bakanı Vedat Bilgin’in “Kıdem tazminatını kimse kaldırmıyor. Birisi kaldırırsa da ben çıkarım, savunurum.” çıkışı gözleri yeniden kıdem tazminatı çevirdi.

1) KIDEM TAZMİNAT TAVANI NEDİR?

Kıdem tazminatı hak eden çalışana yapılacak ödemelerdeki üst sınıra “kıdem tazminat tavanı” deniyor. Emekli olmayı düşünenler, bazı durumlarda çalışan için alacakları tazminatın en fazla ne kadar olacağı bu tavan üzerinden hesaplanıyor.

Hazine ve Maliye Bakanlığı’nca 2021 yılı için açıklanan tavan 8 bin 284 Türk Lirası olup, beş yıl çalışan biri işten çıkarıldığında 41 bin 420 lira tazminat alabiliyor.

2) KIDEM TAZMİNATI TAVANI AŞILIRSA NE OLUR?

İşverenin istemesi durumunda kıdem tazminatı tavan miktarı üzerinde ödeme yapmasında bir engel bulunmuyor. Kıdem tazminatının tavana kadar olan kısmı için sadece damga vergisi kesintisi yapılıyor. İşverenler tavan tutarın üzerindeki kısım için kıdem tazminatı ödemeye zorlanamaz.

3) 2022 YILI İÇİN KIDEM TAZMİNATI TAVANI NE KADAR OLACAK?

Tavan tazminat maksimum devlet memurunun maaşını geçemiyor. Bu yılın ocak ayı ile temmuz ayında memurların alacakları zam oranları belirlendiğinden gelecek yıl için tavan tutarın ocak ayında 9 bin 100 liraya, 1 Temmuz’dan sonra da 10 bin liraya çıkması bekleniyor.

Tavan miktarı ocak ve temmuz ayı başında belirleniyor. 2020’de 7 bin 639 lira olan tavan tutarı bu yıl 1 Temmuz ve sonrası dönem için 8 bin 284 lira olmuştu.

Çalışanlar evlilik, askerlik veya 15 yıl 3 bin 600 gün ile işten ayrılacaksa bu haklarını ocak ve temmuz aylarında kullanmaları lehine olur.

4) KIDEM TAZMİNATI TAVANI NEYE GÖRE HESAPLANIYOR?

En yüksek devlet memuruna yıllık ödenecek minimum emekli ikramiyesine göre hesaplama yapılıyor. Tavanın belirlenmesinde esas olan tutar en yüksek devlet memurunun bir hizmet yılı için alacağı azami emeklilik ikramiye tutarıdır.

Toplu sözleşme, hizmet akitleriyle belirlenen kıdemin yıllık miktarı memurlara Emekli Sandığı Kanunu hükümlerine göre 1 yıl için ödenecek azami emeklilik ikramiyesini geçemiyor.

5) KIDEM TAZMİNATI ÜZERİNDEN VERGİ ALINIYOR MU?

Kıdem tazminatı Damga Vergisi haricinde bir vergiye tabi tutulmuyor. Çalışan tavan miktar üzerinden aldığında yalnızca Damga Vergisi (binde 8) ödeniyor.

Tavan üzerinde bir ödeme yapıldığında aşan kısım kıdem tazminatı niteliği taşımadığı için Gelir Vergisi ödeniyor. Gelir Vergisi, kıdem tazminatının aşan kısmı için söz konusu oluyor.

6) KIDEM TAZMİNATINDA ZAMAN AŞIMI SÖZ KONUSU MU?

Zaman aşımı süresi 10 yıl olup çalışan bu süre içinde dava açarak tazminatını talep edebilir. Zaman aşımı süresi kıdem tazminatı hakkının doğduğu tarih itibarıyla başlıyor.

İş sözleşmesinin sonlandığı tarihten itibaren çalışanın on yıllık sürede kıdem tazminatını talep etmesi gerekiyor.

7) HANGİ TAZMİNATLARDA VERGİ KESİNTİSİ İADESİ YAPILABİLİR?

İş güvencesi, iş sonu ve iş kaybı tazminatları, hizmet ödülü, hizmet primi, ek ödeme, ikramiye gibi tazminatlarda kesilen gelir vergisi iade edilir.

27 Mart 2018’den önce işten anlaşarak ayrılanlar yararlanabiliyor. İşten karşılıklı sözleşme ya da ikale sözleşmesi ile ayrılan vergi iadesine hak kazanacak. Son 5 yılda işinden anlaşmalı olarak ayrılanları kapsıyor.

8) TAZMİNATTAN KESİNTİ YAPILABİLİR Mİ?

Kıdem tazminatı Gelir Vergisi’ne tabi değil. Bu yüzden sadece Damga Vergisi kesintisi yapılabilir. Buna karşın çalışanın borçları sebebiyle tazminat haczedilebilir.

9) VERGİ İADESİ YAPILIRKEN FAİZ ÖDENİYOR MU?

Faiz ödenmesi söz konusu değil. Davası sürenler kazanmaları durumunda faiziyle birlikte alabilir. Uzlaşma yoluyla vergi iadesini yetersiz bulup dava açanlardan iade edilen tutar geri alınır.

10) VERGİ İADESİ İÇİN NEREYE BAŞVURULUYOR?

Vergi vermemesi gerekenler ödedikleri vergiyi geri almak istemeleri durumunda bulundukları il ve ilçelerdeki belediyeye dilekçe ile müracaatta bulunmaları durumunda vergi iadesini alabiliyor.

Vergi iadesini beş yıl içinde müracaat edenler alabilir.